یکی از ابعاد درس آموز زندگی امام موسی بن جعفر علیه السلام ، مبارزات آن حضرت با فساد و انحراف در جامعه ی اسلامی است.

 فساد مالی و حکومت فقر
در اخبار، گزارش های عجیبی از ثروت های بادآورده و تراکم ثروت در دست معدود افراد مرتبط با دربار می خوانیم. می گویند: «محمد بن ابراهیم(1) در حالی که سبدی از جواهر به همراه داشت، نزد فضل بن یحیی آمد و گفت: و دارایی من کمتر از نیازم است و یک میلیون درهم مقروضم و شرم دارم کسی از این مطلب آگاه شود، از تو می خواهم که از بازرگانی این مبلغ را قرض کنی و این سبد جواهر را به گرو به او بدهی، فضل سبد را گرفت و یک میلیون درهم به او داد. روز بعد هم به او گفت: من با خود فکر کردم که این مبلغ برای تو کافی نیست، لذا نزد هارون رفتم و یک میلیون درهم از او گرفتم. یک میلیون هم از پدرم گرفتم، به این ترتیب یک اشراف زاده در عرض چند ساعت به سه میلیون درهم دست می یابد.»(2)و شکاف طبقاتی را موجب می شود.
امام کاظم علیه السلام در مقابل از شیوه های زیر برای رفع نیاز مادی و فقر مردم استفاده می کرد.

از بزرگ ترین و شکننده ترین انحرافاتى که در جامعه اسلامى رخ داد و براى همیشه بشریت را محروم ساخت، انحراف از مسیر امامت بود. اگر جامعه بعد از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله جایگاه امامت را شناخته بودند، امامت و خلافت را در حدّ نمایندگى قبیله اى و قومى و حداکثر رهبرى سیاسى تنزّل نمى دادند. اجازه نمى دادند که کسانى بر آن جایگاه تکیه بزنند که هیچ گونه شایستگى و لیاقت در وجود آنها نبود. با اینکه پیامبر صلى الله علیه و آله نهایت تلاش خود را براى معرّفى امامت و امامان انجام داد، با این حال، اکثریت جامعه اسلامى مقام امامت و امامان را آنچنان که بایسته است، نشناختند و این عدم شناخت، چه در زمان خود رسول اکرم صلى الله علیه و آله و چه بعد از آن حضرت، پیامدهاى ناگوارى در پى داشت و زیانهاى سنگین علمى و فرهنگى بر جامعه اسلامى تحمیل نمود.

 
امام موسی بن جعفر علیه السلام در سپیده دم روز یکشنبه یا سه شنبه هفتم صفر سال 128 یا 129 هجری قمری در «ابواء» – محلی میان مکه و مدینه – از کنیزی از سرزمین بربر (مغرب) یا اندلس (اسپانیا) به نام «حمیده » معروف به «حمیده بربریه، حمیده مغربیه، حمیده مصفاة » زاده شد و شهادت آن حضرت بنا بر قول مشهور در 25 رجب سال 183 ه . ق و به نقلی 186 ه . ق در بغداد در زندان هارون الرشید و به دستور وی بوده است .
کنیه امام هفتم شیعیان جهان، ابوالحسن، ابوالحسن الاول، ابوالحسن الماضی، ابو ابراهیم، ابو اسماعیل، ابو علی و لقب آن بزرگوار، عبد صالح، راهب بنی هاشم، الامین، الصابر، زین المجتهدین، باب الحوائج، . . . و مشهورترین آن «کاظم » و در لوح محفوظ «المنتخب » است (1) . امام موسی بن جعفر دارای قامتی استوار، اندامی لاغر، چهره ای زیبا و گندمگون، ریشی انبوه و مشکین بود . نقش نگین انگشتری اش «حسبی الله » و یا «الملک لله وحده » بود، هماره خود را می آراست و به چشمان خود سرمه می کشید (2) و به شیعیان خود نیز سفارش می کرد تا همواره آراسته باشند (3) .

اسم مبارک امام هفتم، موسی علیه السلام و القاب مشهور آن حضرت، کاظم، عبدصالح، عالم و باب الحوائج، و کنیه مشهورش، ابوالحسن الاول است . (1) پدر بزرگوارش، حضرت صادق علیه السلام و مادر مکرمه اش بانویی بافضیلت به نام «حمیده » است . آن حضرت در هفتم صفر سال 128 ه . ق در سرزمین «ابواء» (یکی از روستاهای اطراف مدینه) چشم به جهان گشود و در سال 183 (یا 186) ه . ق به دست سندی بن شاهک و به دستور هارون الرشید مسموم شد و در زندان به شهادت رسید . مدت امامت آن حضرت که از سال 148 ه . ق شروع شد، مانند پدر بزرگوارش 34 سال بوده و در این دوران با چهار خلیفه عباسی همزمان بوده است: 1 . منصور دوانیقی (136 – 158 ه . ق) 2 . محمد معروف به مهدی عباسی (158 – 169 ه . ق) 3 . هادی عباسی (169 – 170 ه . ق) 4 . هارون الرشید (170 – 193 ه . ق) و غالبا مدت مذکور را یا در زندان و یا در تبعید سپری کرده است .

تربیت رسالتى است که اوّل بار خداوند متعال بر دوش فرستادگانش نهاد تا دریچه رستگارى را به روى آدمیان بگشایند و راه سعادت آنان را هموار سازند.

گذشت زمان، این ودیعه الهى را به دست علما، والدین و مربّیان سپرد تا بتوانند ضمن استفاده از فطرت پاک و خداجوى انسانها، با بهره گیرى از تعالیم و آموزه هاى انبیاى الهى، آدمیان را در ادامه حرکت، به کمال نزدیک کنند. در این میان، انجام این رسالتِ خطیر، مستلزم شناخت ویژگیها و خصوصیات این آفریده خداوند، یعنى انسان است که در هر مرحله اى از زندگى، داراى نوعى تفکر، احساس و رفتار است. در توصیه هاى امیر بیان و ناخداى کشتى انسان سازى، على علیه السلام به کمیل آمده است: «یا کمیل ما مِنْ حَرَکَةٍ إلاَّ وَأَنْتَ مُحْتَاجٌ إلَى مَعْرِفَةٍ؛ اى کمیل! حرکتى [و کارى] نیست مگر اینکه تو [در انجام آن] نیاز به شناخت دارى.»

«استمنا» یا «خودارضایی»، یکی از راه های انحرافی در ارضای میل جنسی است که امروزه نسل جوان را به خصوص در وضعیت فعلی جامعه و دشوار بودن امر ازدواج، در معرض آسیبهای جدی قرار می دهد؛ از اینرو، می توان آن را نوعی انحراف جنسی یا بیماری نامید که نیاز ضروری به درمان دارد.

 اگر چه درمان واقعی این عادت ناپسند، تنها از راه ازدواج ممکن است، امّا ارائه اطلاعاتی در باب حرمت، و پیامدهای این عمل، همچنین روشهای کنترل و درمان آن، می‌تواند تاحدودی در ترک یا کاهش ابتلاء به این عمل ناشایست، مؤثر باشد.

امام علی(عليه السلام) فرمودند:
ما تَزَيَّنَ الإنسانُ بزِينَةٍ أجمَلَ مِن الفُتُوَّةِ؛
انسان، به زيورى زيباتر از جوانمردى آراسته نشده است.
غرر الحكم : 9659.
امام علی(عليه السلام) فرمودند:
بُعدُ المَرءِ عن الدَّنيَّةِ فُتُوّةٌ؛
دور بودن انسان از پستى و فرومايگى، جوانمردى است.
غرر الحكم : 4425.
امام علی(عليه السلام) فرمودند:
الفُتوّةُ نائلٌ مَبذولٌ، و أذىً مَكفوفٌ؛
جوانمردى [به]بخشندگى و نيازردن مردم است.
غرر الحكم : 2170.
امام علی(عليه السلام) فرمودند:
نِظامُ الفُتوّةِ احتِمالُ عَثَراتِ الإخوانِ ، و حُسنُ تَعَهُّدِ الجِيرانِ؛
آيين جوانمردى، تحمّل لغزشهاى برادران و رسيدگى به همسايگان است.
غرر الحكم : 9999.
امام باقر (علیه السلام) فرمودند:
ان رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) سابق بين الخيل، واعطي السوابق من عنده؛
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) مسابقه اسب دواني ترتيب داد و جوايز آن را از مال خويش پرداخت.
وسائل الشيعه : 13 / 351

قال الامام علي – عليه السّلام – : زَينُ الدّين الصّبرُ و الرضا.
امام علي – عليه السّلام – فرمودند: زينت و زيبائي دين، صبر و رضا (به قضاي پروردگار) است.
«تصنيف غررالحكم، ص 281، ح 6243»
قال الامام علي – عليه السّلام – : اَلإخْلاصُ غايَةُ الدِّينِ.
امام علي – عليه السّلام – فرمودند: اخلاص، نهايت و هدف دين است.
«غررالحكم، ح 1340»
قال الإمام علي – عليه السلام – : أن الشيطان يُسَنِي لکم طُرُقَه ، ويريد أن يَحُلَ دينَکم عقدة عقدة، ويعطيکم بالجماعة الفرقة.
امام علي – عليه السّلام – فرمودند: همانا شيطان راههاي خود را براي شما هموار مي کند و مي خواهد گره هاي دين شما را يکي پس از ديگري سست گرداند و به جاي اتحاد، تفرقه به شما دهد.
«نهج البلاغه، خطبه 121»
قال الامام الصادق – عليه السلام – : اَليَأسُ مِمَّا في أَيدِي النَّاسِ عِزٌّ لِلمُؤمِنِ في دِينِهِ.
امام صادق – عليه السلام – فرمودند: قطع اميد کردن از آنچه مردم دارند، مايه عزت مؤمن در دينش است.
«وسائل الشيعه، ج 6، ص 314»

قال الامام الصّادق – عليه السّلام – : نَحنُ صُبّرٌ وَ شيعتُنا أصبَرُ منّا. قُلتُ: جعِلْتُ فداكَ، كيف صار شيعتُكم أصبَرُ منكُم؟ قالَ … .
امام صادق – عليه السّلام – فرمودند: ما خانداني صبور و شكيبائيم و شيعيان ما از ما شكيبا ترند. گفتم: جانم به فدايت، چگونه شيعيان شما از شما شكيبا ترند؟ فرمود: چون صبر ما بر چيزي است كه مي دانيم، امّا آنها بر چيزي كه نمي دانند صبر مي كنند.
«بحار الانوار، ج 71، ص 80»
قال الامام الصادق – عليه السلام – : لا تَسْتَخِفُّوا بِفُقَرا شِيعَةِ عَلِيٍّ (ع) فَاِنَّ الرَّجُلَ مِنْهُمْ يَشْفَعُ في مِثْلِِ رَبِيعَة وَ مُضْرٍ.
امام صادق – عليه السلام – فرمودند: فقيران از شيعيان علي – عليه السلام – را خوار و سبك نشماريد كه همانا يك نفر از آنها به اندازه قبيله ربيعه و مضر را شفاعت خواهد نمود.
«مشکاة الانوار، ص 556»
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آۀه و سلم) فرمودند:
ای علی! شیعه ی تو، کسانی هستند که در آشکار و نهان، از خدا می ترسند.
ای علی! شیعه ی تو، کسانی هستند که [در قیامت] در طی درجات، از هم سبقت می گیرند، و خدا را ملاقات می کنند در حالی که حسابی ندارند [و چیزی بدهکار نیستند]
ای علی! اعمال شیعه ی تو، هر جمعه، به من عرضه می شود، من، از کارهای نیک آنان، خوشحال می شوم و برای کارهای ناشایست آنان، استغفار می کنم.
بحار الانوار 68: 41.

قال الامام علي – عليه السلام – : قَلبُ الكَافِرِ أَقسَي مِنَ الحَجَرِ.
امام علي – عليه السلام – فرمودند: دل كافر، سخت تر از سنگ است.
«جامع الأخبار، ص 383، ح 1071»
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
دنَى الكُفرِ أن يَسمَعَ الرجلُ عن أخيهِ الكَلِمَةَ فَيَحفَظَها علَيهِ يُريدُ أن يَفضَحَهُ بها ، اُولئكَ لا خَلاقَ لَهُم .
كمترين درجه كفر ، اين است كه آدمى از برادر خود سخنى بشنود و آن را نگه دارد تا (روزى) به وسيله آن رسوايش گرداند ؛ اينان از خير و خوبى بى‏نصيبند .
بحار الأنوار : 78/276/112
امام صادق (عليه السلام) فرمودند:
اصولُ الکُفرِ ثَلاثَهٌ الحِرصُ وَ الاِستِکبارُ وَ الحَسَدُ؛
ریشه های کفر سه چیز است: حرص و بزرگ منشی نمودن و حسد ورزیدن.
(جهاد النفس، ح 550
امام حسن عسکری علیه السلام:
المُومِنُ بَرَکَةٌ عَلی المُومِنِ وَ حُجَّةٌ عَلی الکافر؛
مومن برای مومن برکت و برای کافر، اتمام حجت است.
تحف العقول، ص489

پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) روز عيد غدير فرمودند:
على(علیه السلام) تفسير كتاب خدا، و دعوت كننده به سوى خداست، آگاه باشيد كه حلال و حرام بيش از آنست كه من معرفى و به آنها امر و نهى كنم و بشمارم. پس دستور داشتم كه از شما عهد و پيمان بگيرم كه آنچه را در مورد على اميرمؤمنان، و پيشوايان بعد او از طرف خداوند بزرگ آوردم، بپذيريد.
اى مردم! انديشه كنيد و آيات الهى را بفهميد، در محكمات آن دقت كنيد و متشابهات آن را دنبال نكنيد. به خدا قسم هرگز كسى نداهاى قرآن را نمى تواند بيان كند و تفسير آن را روشن كند، جز آن كسى كه من دست او را گرفته ام (و او را معرفى كردم).
وسايل الشيعه: 18، 142، ح 43.
امام صادق(علیه السلام) فرمودند:
اثافى الاسلام ثلاثة: الصلوة و الزكوة و الولاية،لا تصح واحدة منهن الا بصاحبتيها.
سنگهاى زيربناى اسلام سه چيز است: نماز، زكات و ولايت كه هيچ يك از آنهابدون ديگرى درست نمى شود.
كافى: 2، ص 18.
رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
يا على انا مدينة العلم و انت بابها و لن تؤتى المدينة الا من قبل الباب… انت امام امتى و خليفتى عليها بعدى، سعد من اطاعك و شقى من عصاك، و ربح من تولاك و خسر من عاداك.
اى على من شهر علمم و تو درب آن هستى، به شهر جز از راه درب آن وارد نشوند. … تو پيشواى امت من و جانشين من در اين شهرى، كسى كه اطاعت تو كند سعادتمند است، و كسى كه تو را نافرمانى كند، بدبخت است، و دوستدار تو سود برده و دشمن تو زيان كرده است.
جامع الاخبار: 52، ح 9.

احادیث انتظار فرج

قال الامام علي – عليه السّلام – : أفضَلُ العبادةِ الصّبرُ والصّمت ُو انتظارُ الفَرَج.
امام علي – عليه السّلام – فرمودند: برترين عبادت ها، صبر، خاموشي و انتظار فرج مي باشد.
«بحار الانوار، ج 74، ص420»
عن النبي – صلّي الله عليه و آله – قال: افضل جهاد امتي انتظار الفرج.
پيامبر اكرم – صلّي الله عليه و آله – فرمودند: برترين جهاد امت من، انتظار فرج است.
«بحار الانوار، ج 77، ص 143»
امام صادق‏(علیه السلام) فرمودند:
ما مِن يَومِ نَيروزٍ إلاّ و نَحنُ نَتَوقَّعُ فِيهِ الفَرَجَ لأِنَّهُ مِن أيّامِنا و أيّامِ شِيعَتِنا؛
هيچ نوروزي‏نيست مگر آن‏كه ما در آن روز منتظر فرج [ظهور قائم آل‏محمّد صلي الله عليه و آله و سلم] هستيم؛ چرا كه نوروز از روزهاي ما و شيعيان ما است.
مستدرك الوسائل ، ج 6 ، ص 352
امام صادق‏(علیه السلام) فرمودند:
يَومُ النَّيروزِ هُوَ اليَومُ الَّذي يَظهَرُ فيهِ قائِمُنا أهلَ البَيتِ؛
نوروز ، روزي است كه قائم ما اهل بيت در آن ظهور مي‏كند.
بحار الأنوار ، ج 52 ، ص 276