زیبایی شناسی رفتاری و گفتاری حضرت زهرا سلام الله علیها درباره همسرش

مجله گنجینه مرداد 1384، شماره 53

مقدمه

خانواده کانون عشق و محبتی است که در آن زمینه رشد و تعالی انسان فراهم می شود و بنایی است که زوجین، دو رکن اساسی آن را تشکیل می دهند تا به فرموده پروردگار، بدین وسیله به آرامش و آسایش برسند.

و من آیاتِهِ ان خلق لکم من انفسکم ازواجا لِتسکنوا الیها و جَعَل بینکم مودةً و رحمة. (روم: 30)

یکی از آیات و نشانه های خداوند، این است که از خود شما برایتان همسرانی آفرید تا در کنار آنها آرامش خاطر پیدا کنید و میان شما و همسران شما مهر و محبت را قرار داد.

آنچه در خانواده چراغ دوستی و محبت را فروزان تر می کند، رابطه صمیمانه ای است که بین زن و شوهر برقرار می شود و آنچنان این ارتباط و صمیمیت مهم و پرارزش است که در دین مقدس اسلام درباره نحوه برخورد هر یک از زوجین با یکدیگر در رفتار و گفتار سفارش های متعددی شده است. همچنین، اسلام در تمامی زمینه ها به معرفی طرح ها و برنامه های آماده اجرا می پردازد و برای غنیمت بیشتر و ملموس شدن اندیشه، طرح و مکتبش، با عنایت به شیوه های رفتاری متکامل و توحیدی، الگوها و نمونه هایی را معرفی می کند تا از این رهگذر، پاسخگوی تمام نیازهای مادی و معنوی ما باشد.

الگوهایی که اسلام معرفی می کند، الگوهای اصیل و با لیاقتی هستند که بر اساس «واقعیت ها» و «ارزش ها» استوارند؛ الگوهای معنوی که در طول تاریخ، جاویدان و ماندگار خواهد بود. الگوهایی لایق تقلید و پیروی، الگوهایی با اصالت، پویایی و جاذبه، استوار بر پایه ایمان به خداوند و ارزش های متعالی معنوی؛ الگویی نظیر بزرگ بانو و سالار زنان عالم فاطمه زهرا علیهاالسلام .

اندیشیدن در ابعاد شخصیتی زهرای بتول علیهاالسلام و نقش سازنده اش در صحنه های پاسداری از فضیلت و دیانت، از آن رو دارای اهمیت و توجه است که آموزگارش پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و تعالیمش، تعالیم انسان ساز قرآن کریم است.

توجه به زندگانی آن حضرت در عصر غربت انسان و کسادی بازار ایمان، برای انسان های گریزپا و سرگردان، حیات بخش و راهگشا خواهد بود تا روح انسان امروزی، در سایه سار نخل وجود فاطمه زهرا علیهاالسلام آرامش گیرد و جان تشنه انسان سراب زده قرن ما، از شراب طهور کوثر وجودش سیراب شود.

یکی از ویژگی هایی که تشنگان حقیقت در سیره آن بزرگوار با حساسیت خاصی آن را بررسی می کنند، توجه به جلوه های رفتاری و گفتاری صدیقه طاهره در خانه و خانواده و مهم تر از آن، در چگونگی ارتباط با همسر بزرگوارش علی علیه السلام است.

آری، زهرای بتول در گفتار و عمل با شوهر بزرگوارش ، روش و منشی زیبا و دلپسند از خود بر جای گذارده است، که چون مشعلی فروزان در تاریخ بشریت می درخشد و راهنمای تمام زنانی است که دل به خوبی ها و روشنایی ها سپرده اند. در این گفتار سعی می شود که به گوشه ای از این زیبایی ها به اجمال اشاره شود.

;ای که در عرصه گاه توحیدت	;فکر را نیست جای جولانی
;گرچه وصف تو در کتب ناید	;هست محدود فکر انسانی

قائمی همدانی

هنر شوهرداری

خانه، کانون روش محبت و جوشش عشق و عطوفت است. محیطی که شخصیت انسان در آن شکل می گیرد. فضایی که مجموعه خانواده باید در آن تنفس کنند و بخش قابل توجهی از توانمندی های خود را در بستر خانواده جست وجو نمایند و رشد دهند.

خانه، محل آرامش و سکون است و روح و روان انسان در چنین فضایی باید به بار بنشیند. اداره امور این محیط به ظاهر کوچک که به منزله اداره یک کشور است، نیاز به درایت خاصی دارد.

دو رکن خانواده که همه برنامه ها و فعالیت ها، بر محور آنها باید شکل بگیرد، زن و شوهر هستند. این دو باید فرهنگ خانواده را پاسدار باشند و اقتصاد خانواده را متناسب با نیازها سامان بخشند.

اخلاق و رفتار زن و شوهر و سیره و سلوک آنان در زندگی، بر دیگر اعضای خانواده اثر می گذارد و زمینه رشد و بالندگی را در فرزندان به وجود می آورد.

خانواده، گنجینه ای است که مجموعه بسیاری از ارزش های والای انسانی را در خود جای داده است. تربیت، عفت، عطوفت و رحمت، عشق و محبت و ده ها خصلت دیگرِ ارزشی در این کانون پرورش می یابد.

یکی دیگر از این ارزش ها تلاش زن در جهت خوب شوهرداری کردن است. امیرالمؤمنین علی علیه السلام درباره اهمیت خوب شوهرداری کردن زن، می فرماید: «جِهادُ المَرأَةِ حُسنُ التَّبَعُل؛جهاد زن این است که خوب شوهر داری کند».

می دانیم که جهاد اهمیت بسیاری دارد و در ردیف بزرگ ترین عبادات به حساب می آید و وقتی از امام می پرسند: کدام عمل بهترین اعمال است؟ در جواب می فرماید: «اَلصَّلواةُ لِوَقْتِها و بِرُّ الوالدینِ و الجِهادُ فی سبیل الله؛ نماز اول وقت، نیکی به والدین و جهاد در راه خدا».

خداوند نیز در قرآن برای مجاهدان پاداشی بزرگ در نظر گرفته است. (نساء: 95) ولی همین جهاد، با این همه فضیلت از عهده زن برداشته شده است و بر او واجب نیست.

علی علیه السلام در حدیث دیگری می فرماید:

خدای تعالی جهاد را بر مردان و زنان واجب فرمود. پس جهاد مرد به این است که از بذل جان و مال تا سر حد شهادت و کشته شدن در راه خدا دریغ نکند و جهاد زن به آن است که در برابر تندی و آزار شوهر و غیرت او بردباری نماید.

بنابراین روایت، همان پاداشی را که خداوند به مجاهدان می دهد، به چنین زنانی هم می دهد؛ زیرا این بردباری که جهادی مقدس است و زن در برابر نفس خود انجام می دهد، در نتیجه آن، پایه های خانه و خانواده و زندگی متزلزل نخواهد شد و جلوی اختلاف و نزاع و جدایی ها گرفته می شود.

خوب شوهرداری کردن؛ یعنی این که زن کاری کند که وقتی مرد پس از برخورد با مشکلات و سختی ها و کار روزانه با تنی خسته و روحی گرفته و پر ملال به خانه آمد، با دیدن چهره همسرش و شنیدن سخنان او و نیز مشاهده وضع خانه خستگی هایش برطرف شود.

خوب شوهرداری کردن به این است که زن از نظر اداره امور داخلی خانه و حفظ عفت و آبرو، خیال مرد را آسوده کند تا وی با خیالی راحت به کسب و کار و اداره امور خارج از منزل یا حل و فصل کارهای مردم، یا مطالعات عملی و یا دیگر کارها بپردازد.

فاطمه علیهاالسلام نیز در این مدت کمی که در خانه علی علیه السلام زندگی کرد، دقیقه ای از این جهاد مقدس و وظیفه سنگین غفلت نکرد. وقتی این نکته را به یاد داشته باشیم که زندگی زناشویی فاطمه علیهاالسلام همراه با بچه داری هم بود و با سخت ترین دوران تاریخ اسلام و مسلمانان شروع شد، به عظمت وجودی و شخصیت فاطمه علیهاالسلام و جهادی که در این راه انجام داد به خوبی پی خواهیم برد؛ زیرا اسلام، تازه به مدینه آمده بود و خاندان پیغمبر ـ که از آن جمله علی و فاطمه علیهماالسلام بودند ـ از جمله زنان و مردان مهاجری بودند که از مکه به مدینه هجرت کرده و خانه و مِلک و کسب و کار معینی نداشتند تا از این راه امرار معاش کنند و نیز آسایش و امنیتی هم نداشتند که در سایه آن به فکر تأمین زندگی باشند.

برای مبارزه با شرک و بت پرستی و پایه گذاری مرام توحیدی ناچار بودند هر روز به سویی بروند و با دشمنان سرسختی که از هر لحاظ مسلمانان را احاطه کرده بودند و می خواستند این ندای مقدس را خاموش کنند، بجنگند و در این میان وظیفه علی علیه السلام و فاطمه علیهاالسلام ، دختر پیغمبر اسلام، از همه سخت تر و مشکل تر بود؛ زیرا سپهسالار همه این جنگ ها علی علیه السلام بود و همه جا با فداکاری و جانبازی او فتح و پیروزی نصیب مسلمانان می شد. گواه این مدعا، تاریخ درخشان اسلام است.

چنین مجاهد بزرگی، باید همسر فداکار و وظیفه شناسی همچون فاطمه علیهاالسلام داشته باشد و اگر فاطمه علیهاالسلام نبود، چنین همسری برای علی علیه السلام یافت نمی شد. چنان که اگر علی علیه السلام نمی بود، مرد دیگری که در خور همسری فاطمه علیهاالسلام باشد، پیدا نمی شد. سپهسالاری همچون علی علیه السلام ، همسری می خواهد که به شایستگی امور داخلی خانه را اداره کند، به رشد و تعالی فرزندانش بپردازد و به خوراک و لباس و تعلیم و تربیت آنان با کمال دلسوزی رسیدگی کند تا خیال او را در میدان های جنگ و آن همه مسافرت های جنگی که پیاپی پیش آمد، آسوده سازد. با سختی ها و مشکلات و کم و زیاد امکانات زندگی بسازد و از نظر فکری و روحی نیز هم فکر و مشوق همسرش باشد و نیز نوازش ها و تحسین های او پشتوانه و تکیه گاهی برای ادامه مبارزات و درمانی برای رفع خستگی های جسم و جان او شود.

اداره شایسته امور منزل

یکی از حیاتی ترین فنون و هنرهایی که هر زن لایق و شایسته باید در کنار دیگر خصلت های پسندیده داشته باشد، اداره امور خانه و تدبیر منزل است تا موجبات آرامش خاطر و آسودگی بقیه اعضای خانواده به ویژه همسر را فراهم آورد.

حضرت فاطمه علیهاالسلام ، ده سال بیشتر نداشت که قدم به خانه شوهر گذاشت، ولی در طول زندگی کوتاه خود، شرایط و موقعیت خاص علی علیه السلام را به خوبی درک کرد و در چارچوب خواسته های معقول و مشروع و خیرخواهانه شوهر که چیزی جز خیر و صلاح و اعتلای بشریت نبود، اداره زندگی علی علیه السلام را در بالاترین سطح از موفقیت و درخشانی، به سامان رساند. در گفتار و کردار خود با همسرش، شیوه و سیره ای را برگزید که آن را در محضر بزرگ ترین معلم تاریخ بشر، پیامبر بزرگوار و والای اسلام، آموخته بود.

«هرگز کاری او را از کار دیگر باز نمی داشت.» این گونه نبود که عبادت و مناجاتش، او را از اداره منزل بازدارد و تربیت و سازندگی و مبارزاتش، او را از رسیدگی به فرزندان و همسرش مانع شود. او علی علیه السلام را بهترین همسر می دانست و همواره به تمامی وظایف همسری خود عمل می کرد.

همیاری و همکاری

دو اصل لازم اخلاقی در تشکیل پایه های نظام خانواده «تفاهم» و «تعاون» است که اگر این دو اصل در این امر تحقق یابد، فضای خانه به محیط دوست داشتنی، آرام و سازنده تبدیل می شود. با نگاهی گذرا به زندگی حضرت زهرا علیهاالسلام ، می توانیم اصل تعاون و همکاری و مشارکت در امور مادی و معنوی و همچنین تفاهم و درک متقابل اعضای خانواده اش را مشاهده کنیم. حاکمیت و تحقق این مهم در زندگی مشترک حضرت زهرا و امیرالمؤمنین علی علیهماالسلام ، بر اساس تقسیم مطلوب وظایف زندگی مشترک آن دو بزرگوار صورت می پذیرفت.

یکی از عوامل شادابی و تکامل خانواده ایشان، تعیین حدود مسئولیت افراد در خانواده بود که با تقسیم کار، عدالت اجتماعی در جامعه کوچک خانواده آن بزرگواران به وجود آمد تا زمینه سعادت مادی و معنوی هرچه بیشتر آنها را فراهم آورد. امام باقر علیه السلام فرمود:

حضرت فاطمه علیهاالسلام کارهای منزل را با حضرت علی علیه السلام این گونه تقسیم می کردند که خمیر کردن آرد و نان پختن و تمیز کردن و جارو زدن خانه به عهده فاطمه علیهاالسلام باشد و کارهای بیرون از منزل، از جمله جمع آوری هیزم و مواد اولیه غذایی را علی علیه السلام عهده دار شود.

امام صادق علیه السلام فرمود: این تقسیم کار با رهنمود رسول خدا صلی الله علیه و آله انجام گرفت. آن گاه که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: کارهای منزل را فاطمه علیهاالسلام و کارهای بیرون منزل را علی علیه السلام انجام دهد. حضرت زهرا علیهاالسلام با خوشحالی فرمودند:</P>

فَلا یَعْلَمُ ما داخَلَنی مِنَ السُّرُورِ اِلاّ الله بِاِکْفائی رسول اللّه تَحَمُّلَ رِقابِ الرِّجال.

جز خدا کسی نمی داند که از این تقسیم کار تا چه اندازه خوشحال شدم؛ زیرا رسول خدا صلی الله علیه و آله مرا از انجام کارهایی که مربوط به مردان است، بازداشت.

قناعت

احساس بی نیازی و رضایت، خصوصیتی ارزشمند است که می تواند هر انسانی را در رسیدن به آرامش و خوش بختی در زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی یاری کند. این احساس با دست یابی به مال و ثروت حاصل نمی شود. چه بسا انسان های ثروتمندی که خود را محتاج ترین می بینند و برای به دست آوردن دنیای بیشتر، آرام و قرار ندارند. آری، احساس رضایت و بی نیازی تنها و تنها با قناعت به وجود می آید.

قناعت یکی از صفات پسندیده ای است که اسلام اهمیت فراوانی برای آن قایل شده است. انسان هایی که بینش الهی دارند، آنچنان دیدگاهشان وسیع و والا می شود که در امور دنیوی برای رسیدن به آنچه ندارند و نمی توانند به دست آورند، آرامش خود را به هم نمی زنند و طعم شیرین زندگی را بر خود تلخ نمی کنند.

حضرت زهرا علیهاالسلام ، برترین الگوی تاریخ بشریت، در زندگی مادی خود، انسانی قانع بودند و هیچ درخواستی از شوهر خود نمی کردند که نتواند آن را برآورده سازد و با همان امکانات کم، شیرین ترین زندگی را برای خود و خانواده بزرگوارش فراهم می ساختند.

روزی امام علی علیه السلام فرمود:

فاطمه جان! آیا غذایی موجود است که بیاوری؟ پاسخ شنید:

والّذی عَظَّمَ حَقَّکَ ما کان عِندنا مُنْذُ ثَلاثِ اِلاّ شی ءً اثَرْتُکَ بِهِ؛</P>

سوگند به خداوندی که حق و قدر تو را بزرگ شمرد! سه روز است که غذای کافی در منزل نداریم و همان مقدار ناچیزِ خوراکی را به شما بخشیدم و خود گرسنگی را تحمل کردم».

امام علی علیه السلام فرمودند: چرا اطلاع ندادی؟

حضرت زهرا علیهاالسلام جواب دادند:

کان رسول الله صلی الله علیه و آله نَهانی اَن اَسْأَلَکَ شیئاً فقال علیه السلام لا تسألی اِبْنَ عَمِّکَ شیئا اِن جاءَکِ بشی ءٍ عفوا و اِلاّ فَلا تسألیهِ.

رسول خدا صلی الله علیه و آله مرا نهی نمود از تو چیزی درخواست کنم و به من سفارش فرمود: دخترم، چیزی از پسرعمویت درخواست نکن، اگر چیزی برایت آورد بپذیر و الا تو درخواست چیزی را نداشته باش.

همچنین فرمود:

یا ابالحسن! اِنّی لاستحیْیِ مِنْ اِلهی اَن أُحَکَّفَ نَفْسَکَ ما لا تَقْدِرُ عَلَیهِ.

ای اباالحسن! من از پروردگار خود حیا می کنم که چیزی را که تو بر آن توان و قدرت نداری، از تو درخواست کنم.

عشق و عاطفه و محبت

از روزگاران گذشته این بحث مطرح بوده است که مدیریت خانه و خانواده از آن کیست؟ برخی با روحیه مردسالاری بر امور خانواده مدیریت کرده اند؛ مرد بر مسند مدیریت خانواده نشسته است و چون فرمان روایی مقتدر محیط خانواده را اداره کرده است و در برابر این گونه مدیریت، خانواده هایی نیز بوده اند که عنان اداره امور خانواده را به دست زن سپرده اند و با روحیه زن سالاری در محیط خانه حکومت کرده اند.

در خانه علی و فاطمه علیهماالسلام ، نه مرد سالاری بود و نه زن سالاری، بلکه در این خانه پاک و مطهر، محبت سالاری بود و محبت و عشقِ زن و مرد به یکدیگر، چرخ های زندگی ساده آن خانواده را می چرخاند.

نگاه های مهربان و عاطفی فاطمه علیهاالسلام ، اندوه ها را از دل همسرش برطرف می کرد. فاطمه علیهاالسلام به گونه ای روح آرامش را بر خانواده حاکم کرده بود که نگاه علی علیه السلام به خانه و زندگی اش، نگاه کسی بود که از میان امواج سهمگین دریا به ساحل نجات می نگرد.

چنان که امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرماید: «دائما به فاطمه می نگریستم و از دلم اندوه ها برطرف می شد».

آری، انسان های کامل در تمام ابعاد وجودی به کمال رسیده اند و در هر زمینه عالی ترین رتبه را احراز کرده اند. خاندان فاطمه زهرا علیهاالسلام ، به عنوان کامل ترین انسان ها، از لحاظ عاطفی و محبت ورزی به یکدیگر، خالص ترین محبت ها و عشق ها را داشتند. محبت فاطمه علیهاالسلام به امیرالمؤمنین علی علیه السلام و محبت علی علیه السلام به فاطمه علیهاالسلام در تاریخ، صحنه های بسیار زیبایی را آفریده است.

هنگامی که امیرالمؤمنین علی علیه السلام را برای بیعت از خانه بیرون می بردند، عشق مشتعل فاطمه علیهاالسلام به علی علیه السلام فروزان تر می شود و با عواطف پاک خود به سلمان می گوید:

ای سلمان، آنها قصد جان علی را دارند و من به شهادت علی نمی توانم صبر کنم. صبرم تمام شده! مرا به حال خود بگذار تا کنار قبر پدرم بروم، گیسوانم را پریشان کنم، گریبان چاک سازم و به درگاه خدا ناله سردهم!

پس از لحظاتی چند که در میان سکوت و اندوه و شگفتی حاضران، مهاجمان دست از امام کشیدند و امام علی علیه السلام ، تنها و مظلوم از مسجد مدینه بیرون آمد، راه خانه را در پیش گرفت. حضرت زهرا علیهاالسلام شوهر معصوم خود را نگریست و فرمود:

رُوحی لروحِکَ الْفِداءُ و نَفْسی لِنَفْسِکَ الْوِقا یا اَبَالحَسَنْ اِن کُنْتَ فی خیرٍ کُنْتُ مَعَکَ و اِنْ کُنْتَ فی شَرٍّ کُنْتُ مَعَک.

علی جان، جانم فدای جان تو و جان و روح من سپر بلای جان تو. یا اباالحسن! همواره با تو خواهم بود؛ اگر تو در خیر و نیکی به سر می بری، با تو خواهم زیست و اگر در سختی و بلاها گرفتار شدی، باز هم با تو خواهم بود.

اطاعت از شوهر

یکی دیگر از ویژگی های حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام به عنوان کامل ترین اسوه، در عین آزادی و آزادگی، اطاعت از همسر و مطیع بودن او در برابر علی علیه السلام است.

زهرا علیهماالسلام هرگز علی علیه السلام را عصبانی نکرد و هرگز بر خلاف خواسته او گامی برنداشت و همواره مطیع او بود.

روزی امام علی علیه السلام وارد منزل شد و فرمود: فاطمه جان، خلیفه به همراه عمر در پشت در خانه منتظر اجازه ورود هستند تا نظر شما چه باشد؟ حضرت زهرا علیهاالسلام به شوهر خویش فرمود:

البیت بیتک و الحرّة زوجَتُکْ افعل ما تشاء.

علی جان! خانه، خانه توست و من همسر تو هستم. هر آنچه می خواهی انجام ده.

امام علی علیه السلام درباره فاطمه علیهاالسلام می فرمایند: «قسم به خدا! من فاطمه علیهاالسلام را هرگز خشمگین و مجبور به کاری نکردم، او هم هیچ گاه مرا خشمگین و از دستورم سرپیچی نکرد».

رازداری

ادب و احترام زن به همسرش، اقتضا می کند که نه تنها از طرح ساختن و بزرگ جلوه دادن کمبودهای خانه خودداری کند، بلکه در حد امکان، کاستی ها را نادیده بگیرد و یا آنها را کوچک انگارد. هنگامی که اظهار ناراحتی، نتیجه ای جز رنجش شوهر ندارد، زن نباید در این رابطه واکنشی از خود نشان دهد. ایثار و محبت، حکم می کند که او خود، به ترتیبی که می داند سختی ها را برطرف سازد و زحمت مضاعف را بر همسر خود، تحمیل نکند.

روزی فاطمه علیهاالسلام به حضور پدرش رسید، در حالی که آثار ضعف و گرسنگی از چهره اش نمایان بود. رسول خدا صلی الله علیه و آله وقتی این حال را مشاهده کرد، دست هایش را به سوی آسمان برافراشت و گفت: خدایا! گرسنگی فرزندم را به سیری تبدیل کن و وضع او را سامان بده!

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بدون این که زهرا علیهاالسلام سخنی به او بگوید، از ضعف و گرسنگی او باخبر می شود که این خود، یکی دیگر از نمونه های پای بندی به اساس و اسرار خانواده است.

آراستگی و پاکیزگی در عین سادگی

انسان به طور طبیعی و فطری آراستگی و زیبایی را دوست می دارد. چنان که حضرت علی علیه السلام فرموده است: «ان الله جمیلٌ و یحبُّ الجمال؛ خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد».

حضرت رضا علیه السلام در تشریح سیره و سنت انبیا می فرماید: «مِن اخلاقِ الانبیاء التَّنظُّفِ؛ آراستگی و نظافت از اخلاق پیامبران است».

بر هر انسانی لازم است که آراستگی به آرایش و نظافت را همچون یکی از وظایف روزانه در زندگی خود رعایت کند و بخشی از اجناس سبد خانوادگی خود را به وسایل آراستگی و نظافت اختصاص دهد.

از لحاظ روانی، آراستگی، نظافت و زیبایی و زیبا سازی محیط خانه و خانواده، آرامش اعضای آن را فراهم می سازد و عامل مؤثری برای افزایش محبت و همگرایی بیشتر خواهد بود.

اگر نظافت و زیبایی برای همه انسان ها لازم و مفید باشد، برای برخی از افراد واجب است. زن و شوهر از کسانی هستند که آراستگی برای آنان واجب و از ضروریات زندگی است.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

لیتهیأ احدکم لزوجته کما عیب ان تتهیأ له.

هر مردی از شما مسلمانان موظف است خودش را برای همسرش آراسته کند، همچنان که دوست دارد زنش برای او آراسته باشد.

فاطمه زهرا علیهاالسلام که در مکتب نبوت تربیت شده بود و به فرهنگ و اخلاق اسلامی آشنایی کامل داشت، به رعایت اصل آراستگی در زندگی خانوادگی آگاهی کامل داشت و آراستگی و نظافت را پیش از آن که یک امر شخصی و فردی بداند، آن را حق خانوادگی و همسر خود می دانست و ازاین رو، به آن بسیار اهمیت می داد.

یکی از سنت های مورد تأکید رسول خدا صلی الله علیه و آله به کار بردن عطر و سفارش به استفاده از بوهای خوش بوده است. آمده است فاطمه علیهاالسلام تا آن هنگام که در خانه بودند، مرتب از عطرهای گوناگون استفاده می کردند و فضای زندگی را علاوه بر عطر روح و معنویت به عطر ظاهری معطر می کردند.

درباره زندگی فاطمه زهرا علیهاالسلام آمده است که ام السلمه می گوید: «از حضرت زهرا علیهاالسلام پرسیدم: آیا عطری ذخیره کرده ای؟ فرمودند: آری. رفت و شیشه عطری آورد و مقداری در کف دست من ریخت. بوی خوشی داشت که هرگز نشنیده بودم. گفتم این عطر خوشبو را از کجا تهیه کرده ای؟ فرمود: این عطر مُشکی است که از بال و پر جبرئیل فرو ریخته است.» پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به عمار یاسر مأموریت داد برای شب عروسی حضرت زهرا علیهاالسلام عطرهای خوشبو تهیه کند.

احترام به همسر در گفتار

یکی از زیبایی های زندگی زناشویی این است که هرکدام از زن و مرد نسبت به یکدیگر گفتار نیکو داشته باشند و از هر سخنی که موجب شکستن حرمت دیگری می شود، خودداری کنند.

فاطمه و علی علیهماالسلام نیز یکدیگر را با احترام خطاب می کردند. به گونه ای که حضرت زهرا علیهاالسلام ایشان را «امیرالمؤمنین» و «خیرِ بَعْلٍ؛ بهترین شوهر» خطاب می کرد. علی علیه السلام نیز درباره حضرت زهرا علیهاالسلام تعابیری چون؛ «خیر نساء الأمة؛ برترین زنان امت» یا «بأبی انت و امی؛ پدر و مادرم فدایت» یا «نعم العون علی طاعة الله؛ بهترین یار بر بندگی خدا» را به کار می برد. اگرچه کلمات و تعبیرات این دو بزرگوار درباره یکدیگر خیلی کوتاه است، معانی بلندی دارد که نشانه اوج احترام و معرفت این زوج به یکدیگر است.

ابراز عشق و محبت

یکی از امتیازات اهل بیت علیهم السلام ، قدرت بیان، شیرینی و غنای کلام آنان است. از فاطمه علیهاالسلام نیز اشعاری باقی مانده است که حکایت از قدرت بیان او در ابراز عشق و علاقه وافر به خانواده اش و به ویژه همسر بزرگوارش دارد.

حضرت زهرا علیهاالسلام ، در لحظه های آغازین زندگی زناشویی، لب به ستایش از شوهر نمونه اش، امام علی علیه السلام گشود و فرمود:

;أضْحتی الفِخارُ لنا و عِزُّ شامِخٌ

;و لَقَدْ سَمُونا فی بَنِی عَدْنانِ

افتخار و عزت والا از آن ما شد و ما در میان فرزندان عدنان سربلند شدیم.

;نِلْتَ العُلا و عَلَوْتَ فِی کُلِّ الْوَری

;و تَقاصَرَتْ عن هَجْدِک الثَّقلانِ

تو به بزرگی و برتری رسیدی و از همه آفریده ها والاتر شدی و جن و انس از عظمت تو عقب ماندند.

;أعنِی عَلِیّاً خَیْرَ مَنْ وَطَأ الثَّری

;ذواْلمَجْدِ و الإفضالِ والإحسانِ

مقصودم علی است، بهترین کسی که گام بر خاک نهاده، بزرگوار و دارای احسان و نیکی.

;فَلَهُ المکارِمُ و المَعالی و الْحِبا

;ما ناحَتِ الأطیارُ فی الأغصانِ

برتری های اخلاقی و بزرگی ها از آن اوست، تا آن گاه که مرغان بر شاخه ها به ترنم مشغولند.

سخن آخر

در یک کلام، زهرا علیهاالسلام ، علی علیه السلام را بهترین همسر می دانست و همواره به تمامی وظایف همسری خود عمل می کرد:

از پاکیزگی وساده پوشی و آرایش و عطر زدن گرفته تا کارهای منزل و آرد کردن و نان پختن و قناعت به یک زندگی ساده و گفت و گو و مزاح با همسر و ایثار و فدا کردن مال وجان خود برای همسرش.

و سرانجام تحمل تمامی سختی ها، مشقت ها و فقرها در کنار همسرش و شریک بودن با او در تمامی شادی ها و رنج ها، از جمله خصلت ها و کارهایی بود که حضرت زهرا علیهاالسلام ، به آنها آگاه بود و به شایستگی عمل می کرد.

زهرا علیهاالسلام آرامش و انس علی علیه السلام بود. علی علیه السلام با نگاه به او رنج هایش را از یاد می برد.

علی علیه السلام خود، می گوید: زهرا شادی من بود. ازاین رو، تا خبر شهادت او را شنید، از پا افتاد و تا آبی به صورتش نزدند، به هوش نیامد.

زهرا علیهاالسلام سعادت واقعی را در محبت به علی علیه السلام می دانست. ازاین رو، مردم را به یاد روز غدیر و حدیث منزلت می انداخت. او همچنین راوی بسیاری از فضایل و مناقب علی علیه السلام است.

زهرا علیهاالسلام ، محبوب ترین افراد در نزد علی علیه السلام بود.

زهرا علیهاالسلام ، همواره مایه افتخار و مباهات علی علیه السلام بود.

زهرا علیهاالسلام ، تکیه گاه علی علیه السلام و یکی از دو بال پرواز علی علیه السلام بود.

زهرا، فدایی علی علیه السلام بود. او رفت تا علی علیه السلام بماند.