سرکار خانم زهرا محسن زاده
پژوهشکر حوزه ی زن و خانواده و عضو بنیاد ملی نخبگان حوزه های سراسر کشور
بسم الله الرحمن الرحیم
اللّهُمَّ صَلِّ عَلی فاطِمَةَ وَ اَبیها وَ بَعْلِها وَ بنیها وَالسِّرِّ الْمُسْتَوْدَعِ فیها بِعَدَدِ ما اَحاطَ بِه عِلْمُکَ.
ایام میلاد با سعادت و فرخنده ی صدیقه ی طاهره حضرت زهرای مرضیه و همچنین دهه ی فجر را خدمت سروران عزیز خصوصا بانوان محترم و مادران عزیز تبریک و تهنیت عرض می کنم.
روز ولادت حضرت زهرا سلام الله علیها را روز زن و مادر نهادند روزی که
در آن سیده النساء اهل الجنه به دنیا آمدند.
به فرموده ی حضرت آقا روحی له الفدا: ««فَاطِمَةُ سَیِّدَةُ نِسَاءِ اَهلِ
الجَنَّة»[1]
بالاتر از «سَیِّدَةِ نِساءِ العالَمین»[2] است.
زیرا در بهشت چه کسانی هستند؟ برترین زنان، برجسته‌ترین زنان، مؤمن‌ترین زنان،
مجاهدترین زنان، زنان شهید، آنهایی که خدای متعال در قرآن از آنها با عظمت یاد
کرده است، همه‌ی اینها در بهشت جمعند؛ آن‌وقت فاطمه‌ی زهرا (سلام‌الله‌علیها)
«سَیِّدَةُ نِسَاءِ اَهلِ الجَنَّة» است.»[3]
جالب است که بدانید حدیثی که می فرماید: الجَنَّةُ تَحتَ أقدامِ الاُمَّهاتِ[4]، تعبیرش آن نیست که در اذهان ماست بلکه با توجه به ماجرای حدیث که جوانی آمد عرض کرد چگونه بهشتی شوم؟ و پیامبر صلوات الله علیه فرمودند: بهشت زیر پای مادران است؛ منظور این است که به مادرت خدمت کن تا به سعادت برسی و بهشی شوی.
ولادت با سعادت بی بی دو عالم فرصت مغتنمی است برای زنان مسلمان؛ همانطور که امام رضوان الله علیه فرموند: اینکه شما قبول کردید این روز را روز زن قرار بدهید، مسئولیت و تکلیف شما بیشتر شده است؛ وظیفه ی ما در این روز بسیار بالا می رود.
این ایام فرصت بسیار مناسبی است تا ما «الگوی سوم زن» را که حضرت آقا روحی له الفدا بیان فرمودند را برای زنان جهان، تبیین و تشریح کنیم.
همانطور که موضوعات مختلف مورد هجمه سوداگران ارزش قرار گرفته اند، حوزه زن و خانواده نیز از این هجمه ها در امان نبوده است؛ حتی اگر با دقت بیشتری به موضوع بنگیرید میبینید که موضوع زن و خانواده به مثابه ی تنگه ی احدی است که از طریق آن، ادیان مختلف علی الخصوص مبشران مسیحی و مکاتب دیگر چون فمینیست ها، ملی گرا ها و آتئیست ها و… به اسلام ضربه میزنند.
انقلاب اسلامی در فضایی به پیروزی رسید که مکاتب گوناگون و ایدئولوژی های سکولار مدرن هر یک به فراخور افکار و اندیشه خود نگاهی خاص به زن داشتند و در پی ترویج و فرهنگ سازی مبانی خود بودند اما انقلاب اسلامی دیدگاهی نوین در این حوزه داشت و این اصل و اساس معرفی «زن مسلمان ایرانی» است که رهبر معظم انقلاب روحی له الفدا از آن به «الگوی سوم زن» تعبیر فرموده اند .
ایشان میفرمایند: «زن، در تعریف غالباً شرقی، همچون عنصری در حاشیه و بی‌نقش
در تاریخ‌سازی؛ و در تعریف غالباً غربی، به مثابه‌ی موجودی که جنسیت او بر انسانیتش
می‌چربد و ابزاری جنسی برای مردان و در خدمت سرمایه‌داری جدید است، معرفی می‌شد. شیرزنان
انقلاب و دفاع مقدس نشان دادند که الگوی سوم، «زن نه شرقی، نه غربی» است. زن
مسلمان ایرانی، تاریخ جدیدی را پیش چشم زنان جهان، گشود. و ثابت کرد که میتوان زن
بود، عفیف بود، محجبه و شریف بود، و درعین حال، در متن و مرکز بود. میتوان سنگر
خانواده را پاکیزه نگاه داشت و در عرصه‌ی سیاسی و اجتماعی نیز، سنگرسازی‌های جدید
کرد و فتوحات بزرگ به ارمغان آورد.»[5]
در حالیکه جامعه ی ما دستخوش هجمه های نظرات و مبانی غربی شده است و زنان و مردان جامعه
ما تحت تاثیر این مبانی غربی، سبک زندگی خود را ترسیم مینمایند و این امر منجر می شود
مسائل و مشکلات زیادی گریبان گیر جامعه شود؛ معضل اجتماعی زمانی ایجاد میشود که بین
ارزش ها و واقعیات فاصله و اختلاف به وجود آید.
مشکلات و مسائل اجتماعی زمانی آفت و بلای جامعه خواهند بود که از محدوده معینی خارج شوند مثلا در زمان کنونی طلاق به عنوان یک معضل اجتماعی شناخته شده است زیرا در مقایسه با آمار ازدواج، آمار زوجینی که اقدام به طلاق نموده اند بالا تر است در این شرایط طلاق یک آفت اجتماعی خواهد.
یکی از اصلی ترین منشاء این معضلات «بحران ارزش ها» میباشد؛ چنانچه ارزش های زندگی بر اساس مبانی غربی بنا شوند جامعه دچار آسیب ها میشود.
در زمان انقلاب ازدواج ها به دور از تجملات و در قالب امری معنوی برگزار میشدند و فی الحال نیز میتوان زندگی ها را با ازدواج آسان آغاز نمود کما اینکه افزایش آمار ازدواج در دوران کرونا باتوجه به محدودیت ها و سادگی هایی که ایجاد شد بیانگر این امر است ولیکن متاسفانه افرادی هستند که همچنان بر رسومات غلط و تجملگرایشان پا فشاری دارند.
در حالیکه در اسلام به ازدواج آسان و مهریه ی کم و معقول
سفارش شده است و در سیره ی فاطمی، حضرت زهرا سلام الله علیها، که دختر اول شخص
جهان اسلام هستند با مهریه کم و زندگی فقیرانه ای ازداج کردند.
و پیامبر صلوات الله علیه فرمودند: سه طایفه از زنان امت من عذاب و فشار قبر
ندارند و در قیامت هم با حضرت فاطمه سلام الله علیها محشور مى شوند:
طایفه اول : زنى که با فقر و تنگدستى شوهر خود بسازد و توقع بیجا از او نداشته باشد.
طایفه دوم : زنى که با تندى و بداخلاقى شوهر خود صبر کند و بردبارى خود را از دست ندهد.
طایفه سوم : زنى که براى رضاى خدا مهریه خود را به شوهر ببخشد.[6]
در مبحث طلاق علاوه بر بالا بودن مهریه و سخت گیری در امر ازدواج و فشار مضاعف به جوانان، مسائل دیگیری هم دخیل است، و آن عدم آگاهی جوانان ما نسبت به تعاملاتشان با یکدیگر و عدم آگاهی شان نسبت به مهارت های زناشویی.
در سیره ی حضرت زهرا سلام الله علیها وقتی می نگریم با جملات زیبا، عارفانه و عاشقانه ای مواجهه می شویم آنجا که حضرت فرمودند: رُوحی لروحِکَ الْفِداءُ و نَفْسی لِنَفْسِکَ الْوِقا یا اَبَالحَسَنْ اِن کُنْتَ فی خیرٍ کُنْتُ مَعَکَ و اِنْ کُنْتَ فی شَرٍّ کُنْتُ مَعَک.[7] یعنی من در تمام لحظات خوشی و سختی همراهت هستم.
مبحث بحران ارزش ها در معضلات دیگر هم خودش را نشان می دهد، مثلا در «بحران هویت» دختران ما که توسط فمینیست ها مورد هجمه قرار می گیرند و ارزش های جنسیتیشان زیر سوال می رود و با شبهاتی مواجهه می شوند که در آن غرق شده و دست به کارهای خطرناکی مثل خودزنی یا خودکشی میزنند.
زنان بایست آگاهی خود را نسبت به جایگاه و حقوق زن در اسلام بیفزایند که در افکارشان منجر به غلبه مبانی باطل فمینیستی نشوند. در اینجا به گونه ای عمل می شود که برای یک دختر ارزش و اهمیت دختر بودن تبیین نشده است و پسر بودن برای او امتیاز محسوب میشود و زمانی که احساس کند او به عنوان یک دختر از این امتیاز برخوردار نیست دچار افسردگی و کارهای دور از انسانیت می شود.
برای جلوگیری از این امر ابتدا باید جایگاه و حقوق زن در اسلام را برای جوانان و دخترانمان تبیین کنیم، و از «قام الیها»[8] که حضرت رسول صلوات الله علیه جلوی دختراشان بلند میشدند و به استقبالش می رفتند، سخن گفت و چایگاه و ارزش زن در اسلام را به خوبی تبیین نموند این مرحله، مرحله ی اثباتی است.
در مرحله بعد بهترین کار این است که جایگاه زن در سایر مکاتب غربی و
سایر ادیان مورد بررسی قرار داد.
این وظیفه ی ما و شما اندیشمندان عزیز دانشجو و طلبه هست که جایگاه زن غربی را
برای دخترانمان آشکار کنیم.
یک بحث فلسفی داریم با این عنوان که «یعرف الشیء باضدادها» در طب سنتی هم داریم که
به وسیله ی ضد چیزی، آنرا درمان می کنند. در اینجا هم یکی از مواردی که باعث
میشود، دختران ما جایگاه و ارزش خودشان را در اسلام بدانند، این است که جایگاه و
ارزش زن غربی را در غرب بدانند.
حضرت آقا روحی له الفدا میفرمایند: «الگوی غربىِ امروزِ اروپایی، برخاسته و زاییده از الگوی باستانی رومی و یونانی آنهاست. آن روز هم اینطور بود که زن وسیله‌ای برای تکیف و التذاذ مرد بود و همه چیز تحت‌الشعاع این بود، امروز هم این را میخواهند.»[9]
اگر جوانان ما با پیامدهای زن غربی بودن، آشنا شوند، خودشان راه درست را پیدا می کنند.
میدانید که سه نوع نقد داریم، نقد مبانی، نقد آموزه ها و نقد پیامدها.
مبانی غرب بر انسان محوری بنا نهاده شده است و مبانی اسلام بر مبنای خدامحوری.
اگر بخواهیم روی مبانی کار کنیم، وقت بسیار میطلبد و شاید در کتاب ها و
مقالات علمی-پژوهشی بگنجد و در صحبت های مادر دختری، گم بشود. هر چند مبانی نیز
بسیار لازم و ضروری است. ولی بهترین نقد نقد پیامدهاست.
زیرا جوان ما آن را به عینه میبیند و از نتیجه ی پیاده شدن این مبنا و این آموزه
در جامعه، آگاه می شود و دیگر نیاز نیست راهی که آنها(غربیها) 200 سال قبل طی کرده اند و پشیمان شده اند، دوباره
تجربه کنند.
یکی دیگر از معضلات حوزه ی زن و خانواده، مبحث بد پوششی و بدحجابی بانوان ماست.
حضرت آقا روحی له الفدا می فرمایند:
«آنها با چه چیز زن مسلمان بیشتر دشمنند؟ با حجاب او. آنها با چادر و حجاب صحیح و متقن شما از همه چیز بیشتر دشمنند. چرا؟ چون فرهنگ آنها این را قبول ندارد. اروپاییها این‌طورند؛ آنها میگویند هرچه را که ما فهمیده‌ایم، دنیا باید از ما تقلید کند! مایلند که جاهلیت خودشان را بر معرفت عالم غلبه بدهند. آنها میخواهند زن به سبک اروپایی را در جامعه رواج بدهند؛ که عبارت است از سبک مد و مصرف و آرایش در انظار عموم و ملعبه قرار دادن مسائل جنسی بین دو جنس زن.»[10]
مسئله اساسی غربی ها پوشش است و با سایر مسائل مانند آزار و اذیت زنان مشکلی ندارند؛ آمار بالای آزار و اذیت زنان در اروپا و آمریکا ادله اثباتی این بحث میباشد.
وقتی از پیامدهای این معضل در جوامع غربی سخن می گوییم، خیلی فراتر از آن چیزی است که بعضی می گویند اگر حجاب در ایران هم برداشته شود، همه چیز عادی می شود؛ نه اینطور نیست؛ بلکه فطرت آنها تغییر میکند و به شکل های غیر انسانی ای خودش را نشان می دهد.
بسیاری از فمنیست هایی که مسلمان شده اند علت اصلی ایمانشان را جایگاه و حقوق زن در دین مبین اسلام مطرح نموده اند. بحث جایگاه و ارزش زن در اسلام و وجوب نفقه برای مردان. چون آنها هم به این نتیجه رسیده اند که دیدگاه تساوی حقوق زن و مرد، بیشترین ضرر را متوجه زنان نموده است و آنها باید علاوه بر حساب کردن فیفتی فیفتی مخارج خانه، کارهای خانه و فرزندآوری و … را با فشار مضاعفی انجام دهند.
معضل اجتماعی دیگر در زمینه جمعیت میباشد؛ و بنابر فرمایشات مقام معظم رهبری روحی له الفدا مسئله جمعیت به یک بحران تبدیل شده است. لازم بذکر است که رشته زن و خانواده در واقع یک رشته میان رشته ای بوده و میطلبد سایر رشته ها نیز تحقیقاتی در حوزه زنان داشته باشند تا بتوانند در مورد معضلاتی که در این حوزه به وجود آمده اند نظر دهند و به زنان جامعه ی ما و خانواده های ما یاری رسانند.
زن مسلمان ایرانی و الگوی سوم زن آن زنی است که بتواند در جایگاه خود تکلیف خود را به خوبی تشخیص دهد و بر آن واقف باشد. ما نمیخواهیم بگوییم که الگوی سوم زن، یک زن ابرزن است؛ نه زن مسلمان ایرانی باید بر اساس اصولی که در اسلام آمده زندگی خود را چینش کند. یکی از مهمترین این اصول، اولویت خانواده بر اشتغال است و همچنین اگر خواست در اجتماع حاضر شود، رعایت حریم حجاب و عفاف بین زن و مرد است. چنانجه در طول این اصول گام برداشته شود، زندگی ها مبناییتر خواهد بود و زندگی ها به مشکلاتی مانند طلاق های عاطفی و از هم پاشیدگی خانواده بر نمیخورند و می توانند آنرا حل نمایند.
یکی دیگر از آسیب هایی که شاهد آن هستیم رویکرد از فضای حقیقی به فضای مجازی است.
ماقبل روند بدین شکل بود که مسائل و مشکلات در خانواده ها مطرح و رفع میشدند ولیکن امروزه بیشتر مسائل در فضای مجازی مطرح میشوند و حتی زنان و مردان متاهل نیز از این دام در امان نبوده اند و آمار بالای ارتباطات نامشروع مجازی استنادی بر این امر میباشد.
همانگونه که حضرت آقا روحی له الفدا فرمودند عرصه عرصه ی جنگ نرم است؛ در این عرصه باید افسران جنگ نرم حاضر شوند. افرادی که احساس وظیفه کرده و میخواهند در این جنگ شرکت کنند میباست به درجه افسر بودن برسند و لازمه و شاخصه آن در گام اول تقوا و خودسازی و در گام دوم برخورداری از سواد رسانه ای بالا میباشد.
شهید بهشتی رحمه الله علیه میفرمایند: «زن در اسلام زنده، سازنده و
رزمنده است به شرطی که لباس رزم او عفت باشد.»
در سیره ی فاطمی، ارزش حضرت زهرا سلام الله علیها را بندگی و عبودیت ایشان می
دانند. پس اگر ما می خواهیم یک زن واقعی مسلمان باشیم، باید از ایشان الگو بگیریم
زیرا ایشان صدیقه ی کبری بودند. صدیق یعنی کسیکه آنچه را می اندیشد و می گوید،
صادقانه به آن عمل می کند، صدیقین بعد از نبیین اند و حضرت زهرا سلام الله علیها
صدیقه ی کبری هستند.
ما نیز باید به تبعیت از امام زمانمان روحی و ارواحنا لتراب مقدمه الفدا، حضرت زهرا سلام الله علیها را الگوی خود قرار داده و ایشان را در قالب الگوی سوم زن، به زنان جهان معرفی کنیم، آنجا که حضرت می فرمایند: «الگو و اسوه‌ی نیکوی من دختر فرستاده خدا (فاطمه زهرا «سلام الله علیها») است»
ان شالله مورد شفاعت حضرت ام الائمه، شفیعه ی محشر حضرت زهرای مرضیه سلام الله علیها قرار بگیریم به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
[1] . الأمالي،شیخ صدوق ص ۱۲۵؛ مناقب آل أبي طالب عليهم السلام، ابن شهرآشوب ج ۳ ص ۳۲۳؛ بحار الأنوار، علامه مجلسی ج۴۳ ص۳۷؛
[2] . الکافی، شیخ کلینی ج ۱ ص ۴۵۸؛ بحارالانوار، علامه مجلسی ج۴۳ ص ۱۹۳.
[3] بیانات در دیدار جمعی از مداحان اهل بیت علیهم السلام؛ ۱۳۹۶/۱۲/۱۷.
[4] . ميزان الحكمه : ح ۲۲۶۹۱.
[5] . پیام به کنگره‌ی «هفت هزار زن شهید کشور» ۱۳۹۱/۱۲/۱۶.
[6] . حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعة، ج 21، ص 285، ح 27099، مؤسسة آل البیت، قم، 1409 ق.
[7] . کوکب الدری/1/196.
[8] . سنن ابی داود، ابوداوود، ج ۲، ص ۵۲۲ ؛ سنن ترمذی، ترمذی، ج ۵، ص ۳۶۱ ؛ الادب المفرد ، بخاری، ص ۲۰۲ ؛ الصحیح ابن حبان ، ابن حبان، ج ۱۵، ص ۴۰۳.
[9] . بیانات در دیدار جمعی از پرستاران؛ ۱۳۷۰/۰۸/۲۲.
[10] . بیانات در دیدار جمعی از پرستاران؛ ۱۳۷۰/۰۸/۲۲.
[11] . الغیبه، للطوسی؛ ص 286.