دفتر فرهنگ معلولین، ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۸
توضیح
پنج شنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۸ حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق محسن‌زاده مهمان دفتر فرهنگ معلولین بودند. ایشان مدیر شبکه‌های اجتماعی زیر مجموعه پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی است.
اخیراً احکام روزه بر اساس رساله عملیه آیت الله العظمی مکارم شیرازی را به روش موشن گرافی و زبان اشاره برای ناشنوایان ارائه کرده و بر روی پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر منتشر شده است.
فرصت را غنیمت شمرده و گفت‌وگویی با ایشان انجام دادیم که متن آن ذیلاً تقدیم می‌گردد:
* جنابعالی گویا برای اولین بار به دفتر فرهنگ معلولین تشریف می‌آورید و با کارهای این دفتر آشنا می‌شوید؟
ـ محسن‌زاده: من خیلی خوشحال شدم که با چنین مرکزی در قم آشنا شدم. البته من با جستجو در اینترنت به این مرکز رسیدم. مراکز قم را و مراکز شهرستان‌ها که در زمینه ناشنوایان کار کرده‌اند سرچ می‌زدم؛ بعد یکی یکی تماس می‌گرفتم، تا به اینکه این مرکز در قم رسیدم، تماس گرفتم. البته در خود سایت و اینها متوجه نشدم که وابسته به مرجعیت است. تلفن زدم و این بزرگواری که تلفن را برداشتند گفتند ما زیرمجموعه آیت‌الله سیستانی هستیم و زیرنظر آیت‌الله شهرستانی کار می‌کنیم، و خوشحال شدم و بالاخره هماهنگی شد و آمدم.
یک کاری ضروری در قم یا در جامعه شیعه، ایجاد همبستگی و هماهنگی بین مراکز وابسته به مراجع است تا بتوانیم از چیزی که اعتقاد شیعه است بهتر دفاع کنیم. در وقایع آخرالزمان در روایت مشهور آمده است: «و اما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها إلی رواه حدیثنا». رواه هم جمع به کار می‌برد. لذا جمع راویان حدیث در بلایا می‌توانند قشرهای مختلف جامعه شیعه را در کل دنیا نجات بدهد. این هماهنگی مقدمه خوبی است. و در فضای مجازی می‌توان اقدامات خوبی انجام داد، من معاون شبکه‌های اجتماعی دفتر آیت‌الله مکارم هستم.
* اداره شما در کجا است؟ آیا در مدرسه امام مجتبی هستید؟
ـ محسن‌زاده: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله مکارم مدرسه امیرالمؤمنین علیه السلام در خیابان صفاهیه مستقر است. اداره ما یعنی شبکه‌های اجتماعی یک بخش و زیرمجموعه این پایگاه اطلاع رسانی است. این پایگاه در حوزه‌های مختلفی کار می‌کند و یک قسمت آن فضای مجازی است.
* درباره فعالیت‌ها در عرصه فضای مجازی توضیح دهید؟
ـ محسن‌زاده: ما ۱۱۰ کانال در فضای مجازی راه‌اندازی کرده‌ایم؛ البته با اسم‌ها مشترک (من چون تخصصم فضای مجازی است و ده دوازده سال در این وادی کار کرده‌ام)، تجارب لازم را دارم. اسم‌ها را جوری درست کرده‌ایم که در تمام شبکه‌های داخلی و خارجی یک اسم کلی که معرِف وابستگی این سامانه‌ها به دفتر آیت الله مکارم است تا کاربران متوجه بشود و ببیند به کجا وابسته هستیم و یقین کند. بروشوری داریم که اسامی را آورده و راه‌های پاسخگویی را در سایت توضیح داده‌ایم. نیز قسمت‌های سایت را توضیح داده، که حالا در سایت بحث معاونت پاسخگویی را داریم، معاونت شبکه‌های اجتماعی را داریم، و آمده‌ایم سایت حضرت آیت‌الله مکارم را تقسیم بندی کرده‌ایم که محتوایش بهتر دیده بشود. مثلاً سایت کلامی، فقهی، اجتماعی و غیره را تفکیک کرده‌ایم تا مردم بتوانند بهتر استفاده کنند.
در بحث فناوری و نرم‌افزار هم کارهایی انجام شده که انشاالله برای شیعه مفید واقع بشود.
یک بحث سایت رسانه‌ای هست. همانطور که خودتان مستحضر هستید ما الآن در رسانه خیلی ضعیف هستیم. چون به ما امکان رسانه‌ای نمی‌دهند که محتواهایمان را پخش کنیم برای نمونه آیت‌الله نوری همدانی می‌گفتند ما به وضعیت نابسامان کنونی اعتراض می‌کنیم ولی جایی پخش نمی‌شود.
به منظور پاسخگویی به شبهاتی که درباره مراجع تقلید در شبکه مجازی و اینترنت مطرح می‌شود و برای دفاع از مرجعیت شیعه، گروه بلیغ را راه‌اندازی کرده‌ایم. هدف این است که روابط بین مقلدین و مراجع را تحکیم نماییم. ضرورتاً یک بخش از مقلدین نابینایان، ناشنوایان و دیگر افراد دارای معلولیت‌اند.
شبکه مویرگی را به گونه‌ای سامان‌دهی کرده‌ایم که در سرچ گوگل، اول بیاید؛ البته فعلاً سامانه مربوط به آیت الله مکارم را راه‌اندازی کرده‌ایم و در قدم‌های بعد درصدد هستیم در زمینه همه مراجع کار کنیم. چون ایجاد سپر و سیستم فعال دفاع از مرجعیت لازم است و نیاز است در زمینه همه مراجع تلاش شود.
بنابراین هدف اصلی دفاع از تشیع و مرجعیت است. ولی برای رسیدن به این هدف اقدامات وسیعی در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله مکام انجام شده و این پایگاه چند بخش مهم دارد که یکی از آنها شبکه‌های مجازی است. و در این بخش توانسته‌ایم برای ناشنوایان و نابینایان کارهایی انجام دهیم.
البته همه کارها را به تنهایی نمی‌توان انجام داد و در زمینه معلولین لازم است بین مراکز حوزوی هماهنگی و ارتباطات باشد. کارها تقسیم گردد و هر کس وظیفه خودش را انجام دهد.
* لطفاً درباره پروژه‌ای که به نام موشن گرافی اجرا کرده‌اید توضیح دهید؟
ـ محسن‌زاده: این پروژه برای استفاده ناشنوایان و برای اولین بار به این روش کاری برای ناشنوایان انجام می‌گیرد. ناشنوایان چون صدا را نمی‌شنوند و معمولاً تکلم ندارند لذا با عکس سر و کار دارند و از طریق تصویرسازی، پیام‌های خود را انتقال می‌دهند. موشن گرافی در واقع تصاویر متحرک است یعنی نقاشی‌هایی است که به صورت فیلم عرضه می‌شود.
در موشن گرافی که ساخته‌ایم فقط احکام روزه بر اساس رساله آیت الله مکارم است. و در کنار تصاویر متحرک، فردی هم به زبان اشاره احکام را بیان می‌کند و علاوه بر آن متن مکتوب هم نمایش داده می‌شود. یعنی از سه مدل پیام‌رسانی استفاده شده تا احکام روزه برای آنان تفهیم گردد.
* با توجه به اینکه برنامه‌های موشن گرافی پرهزینه است، آیا می‌توان روی برنامه‌ای که شما ساخته‌اید، رساله دیگر مراجع تقلید را وارد کرد؟
ـ محسن‌زاده: موشن گرافی هر دقیقه یک تا دو میلیون تومان هزینه دارد. و البته کاری که ما انجام داده‌ایم و زیرنویس و فیلم زبان اشاره هم دارد، حتماً هزینه آن بیشتر است. اما می‌توانیم CD باز این برنامه را به دیگر بیوت بدهیم تا فقط موارد اختلافی را بازسازی کنند و مشترکات را دست نزنند.
* برنامه‌ای که شما ساخته‌اید و روی اینترنت جهت دسترسی عمومی گذاشته‌اید فقط موشن گرافی نیست و کارهای دیگری هم به آن افزوده‌اید، چنین کارهایی را آیا قبلاً تولید شده؟ و اسم چنین کارهایی چیست؟
ـ محسن‌زاده: در واقع سه پروژه را در هم ادغام کرده و میکس شده است. یکی تصاویر متحرک است دوم احکام به زبان اشاره ترجمه شده است. یکی ابتدا کارشناسان احکام را ترجمه کرده‌اند و سپس فردی این ترجمه‌ها را اجرا کرده و در استودیو از این فرد فیلم گرفته شده است. سوم اینکه متن رساله، اسکن شده و با تکنیک زیرنویس سازی فیلم‌ها، هر حکم متناسب با تصاویر موشنی و ترجمه اشاره‌ای، زیرنویش شده است. این سه پروژه با هم ترتیب و میکس شده و به صورت تری دی عرضه شده است.
* پروژه‌ای به نام نیک و نیکان هم داشته‌اید، توضیح دهید.
ـ محسن‌زاده: فناوری تصاویر و فیلم‌های سه بعدی یا ۳۶۰ درجه در جهان رونق دارد. آن را واقعیت افزوده VRR هم می‌نامند.
لازم است محتواهای مذهبی مثلاً احکام ناشنوایان را به این شیوه اجرا کنیم. در این شیوه فرد احساس می‌کند خودش در صحنه است و صرفاً بیننده نیست بلکه در محتوا هم مشارکت دارد. ناشنوا احساس می‌کند در جایی است که برای مثال همه مشغول وضو گرفتن هستند و او هم در کنار آنها است.
* پروژه رباب پاسخگویی تلگرامی که کار کرده‌اید چیست؟
ـ محسن‌زاده: برنامه‌ای را کار کردیم که البته با بسته شدن تلگرام فعلاً تعطیل شده است. در این برنامه یک مرکزی ایجاد می‌شود که پاسخگویی مسائل دینی و شرعی مردم است. ولی هر فرد وقتی اعلام می‌کند مقلد فلان مرجع است، رباب متحرک سؤال این مقلد را به دفتر مرجعش می‌رساند و پاسخ را دریافت و به مقلد عرضه می‌کند.
* در مورد خط بریل برای نابینایان هم گویا کار کرده‌اید؟
ـ محسن‌زاده: جهت تبدیل متن کتاب‌های موردنیاز نابینایان به خط بریل، نرم‌افزاری لازم است که نقش مبدل دارد. این مبدلی که ما کار کرده‌ایم در حوزه دین و متون دینی خوب جواب می‌دهد و توانسته‌ایم بسیاری از اشکالات را رفع کنیم. البته چند بار تست شد و با مسئولین مربوط هم ارتباط داشتیم. اما به هر حال این نرم‌افزار در بخش فناوری ساخته شده نه در بخش ما و لازم است مسئول همان بخش توضیح دهد.
* با بهزیستی ارتباط دارید و همکاری دارید؟
ـ محسن‌زاده: از بهزیستی کل کشور برای نرم‌افزار آمده بودند جلساتی با آنها داشتیم منتها من معاون شبکه‌های اجتماعیشان هستم مسئول بخش نرم‌افزار. اما در حوزه ناشنوایان هم وارد شدیم. چون ترجمه ناشنوایان کار بصری است و فیلم گرفته می‌شود و پخش می‌شود و در شبکه‌های اجتماعی باید پخش بشود، ما در این حوزه وارد شدیم.
* آیا در زمینه موشن گرافی برای ناشنوایان، بهزیستی آمده و حمایت یا پشتیبانی یا استقبال کرده است؟
ـ محسن‌زاده: کمک‌های دولتی را حضرت آیت‌الله مکارم قبول ندارند. و می‌گویند ما باید مستقل باشیم. حتی یکبار یکی کتاب فرستاده بود برای هدیه، پول کتابش را دادند. چون ایشان می‌گویند حوزه باید مستقل باشد. حتی ما با کانون ناشنوایان ایران تماس گرفتیم و گفتیم ما یک چنین کاری برای شما درست کرده‌ایم. شما اگر دارید آدرس و شماره به ما بدهید، ما رایگان درب خانه‌شان پست می‌کنیم. یعنی هزینه چاپ و پست همه اینها را ما می‌دادیم. ولی به ما شماره ندادند. و ما مجبور شدیم که از طریق اینترنت ناشنوایان را جستجو می‌کنیم و تلفن می‌زنیم.
* در شهر قم به اندازه چندین برابر دولت برای حوزه معلولین کار فرهنگی شده و کارهای زیادی توسط بیوت و مؤسسات انجام می‌شود. ولی اولاً چون هنوز انسجام نیست خودش را نشان نمی‌دهد، دوم اینکه کسانی هستند در ادارات که نمی‌خواهند این گرایش مطرح شود.
ـ محسن‌زاده: یعنی با مذهبی شدن جریان معلولین مخالفت می‌کنند یا حداقل سازگاری ندارند.
مراکزی که در قم فعال هستند بی‌توجه است. رئیس سازمان به قم می‌آید توجهی به اینها ندارد ولی در شهرهای دیگر به سراغ تشکل‌ها می‌رود.
* موشن گرافی که شما ساختید یا بانک اطلاعات که دفتر فرهنگ معلولین راه‌اندازی کرد. درحد پروژه ملی است ولی سازمان بهزیستی و نیز بهزیستی استان توجهی نکرده‌اند. به هر حال تولیدات بسیاری که دفتر فرهنگ معلولین انجام داده و کارهای دیگری که هست لزوماً باید به دست مخاطبان برسد. چون این مخاطب یک مخاطب بکری است. و آنها برای اهداف خودشان نگهداشته‌اند. در واقع مخاطبان مثل لامپ خاموش می‌مانند به قول یک ناشنوا. باطنش را دارند، ولی نمی‌گذارند بهشان برسد. لذا می‌بینیم حوزه ناشنوایان یک حوزه بکری شده برای غرب گرایی. اگر مخاطبان درست تغذیه فکری و فرهنگی نشوند، مشکل پدید می‌آید.
درست است اگر تغذیه نکنیم، طرف فکر می‌کند این طرف هیچ چیز ندارد؛ با اینکه اینهمه آیه و روایت داریم، اینهمه در متون ملی و ایرانی مطلب داریم. شما یک مورد به من نشان بدهید که بهزیستی مثلاً آمده باشد چند تا روایت، مثلاً آیات قرآن درمورد معلولین که داریم، مثلاً سوره عبس که دفاع از معلولین است؛ بهزیستی در این زمینه هیچ کاری نکرده است؟
البته دستمان پر است، همه چیز داریم. فقط اینها را باید به زبان روز و به روش‌های روز به دست مخاطب رساند.
ـ محسن‌زاده: کتاب‌های داستان که شما کار کردید، اگر VRR کنید، برای آنها جالب است. VRR تکنولوژی جدیدی که هنوز شایع نیست. VRR یا واقعیت افزوده با استفاده از عینک سه بُعدی‌و موبایل امکان‌پذیر است.
کارمندان در دفتر آیت الله مکارم، دارند این کار را انجام می‌دهند. آنها حقوق ماهانه نه دقیقه‌ای می‌گیرند، یعنی خیلی تفاوت هزینه است. مثلاً ما یک کلیپ می‌سازیم، طرف ساعتی پنج تومان ده تومان می‌گیرد. همان کلیپ را اگر بیرون بسازند می‌شود دقیقه‌ای صد هزار تومان.
در زمینه سه بعدی یک نیازی است، تشنگی وجود دارد؛ مخصوصاً تکنولوژیش هم جدید است. همین الآن سرچ کنید، تصویر کربلایی درست کرده‌اند، نگاه می‌کنی انگار خودت را در کربلا می‌بینی. در سینما سه بعدی‌ها بعضی جاها دستگاه‌هایش را آورده‌اند. طرف عینک سه بعدی می‌زند، انگار که دارد می‌افتد، و جیق می‌زند. محیط کنار را هم می‌بندد برایش، عینک سه بعدی‌ها کارش این است، سپس از بیرون هم به آن اضافه می‌کنند با طوفان و لرزه، حتی بهش برق می‌دهند، مثلاً طرف احساس شکنجه می‌کند اصلاً در آن بعد که می‌افتد، جیق می‌زند. منتها تکنولوژی تمام غربی و محتوا هم تمام غربی است. جز چند تولید که در ایران ساخته شده، ما هنوز از این تکنولوژی استفاده نکرده‌ایم. اگر فیلترشکن داشته باشی محتوا در یوتوپ زیاد است، ولی همه مستهجن است. دوربین‌هایش هم که دوربین‌های ۳۶۰ درجه است به بازار هست. قبلاً قیمت این دوربین‌ها پنجاه تا صد میلیون بود، الآن رسیده به چهارصد هزار تومان.
اولین کتاب مجموعه نیک و نیکان است که به روش VRR درست کردیم. این مجموعه هم کتابش چاپ شده، داستان نویسی شده، انیمیشنش ساخته شده. الآن موبایل‌های جدید همه این تکنولوژی را دارند.
به هر حال تکنولوژی به سرعت رو به پیشرفت است و لازم است برای معلولین محتوا منطق با این تکنولوژی ایجاد و عرضه کرد.
* سخن آخر اینکه در مورد هماهنگی بین مراکزی که در قم برای معلولان کشور فعالیت می‌کنند چه نظری دارید. مناسب است جلساتی بین آنها باشد و در امور و کارها با هم هماهنگ باشند.
ـ محسن‌زاده: من هم موافقم یک مرکز برای ناشنوایان توسط دفتر آیت الله وحید راه‌اندازی شده، ما هم هستیم، دفتر فرهنگ معلولین هم وابسته به بیت آیت الله سیستانی است. حتماً یکی دو مرکز دیگر هستند. اولین جلسه ماه آینده برقرار شود خوب است.
* با تشکر از شما که وقت خود را برای این گفت‌وگو گذاشتید.
بازدید حجت الاسلام والمسلمین محسن‌زاده از دفتر فرهنگ معلولین