هدایت الهی بوسیله امامان علیهم السلام

Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:”Table Normal”; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:””; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:0cm; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0cm; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:”Calibri”,”sans-serif”; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-language:FA;}

) وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةًًٌٌ يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَكَانُوا بِآيَاتِنَايُوقِنُونَ( (2).

و از آنان اماماني قرار داديم كه به فرمان ما هدايت مي كردند ، چون شكيبايي نمودند و به آيات ما يقين داشتند .

—————————–

1– المزار،ص 584 .

2- سوره ی سجده،آیه 24.

)يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا(مراد از هدايت در آيه كريمه ، ايصال به مطلوب است . شان ، جايگاه و اقتدار آمام عليه السلام رساندن همه موجودات گم گشته و حيران در آفرينش به جايگاه اصلي خويش است . به عبارت ديگر همه جهان هستي بوسيله امام عليه السلام به هدف و مقصد نهايي ، هدايت و رهنمون مي شود .

اين نكته را از آياتي كه در رابطه با حضرت ابراهيم عليه السلام در قرآن كريم ذكر شده است ، استفاده كرديم ، همانند آيه :

)وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَاماً قَالَ ‏وَمِن ذُرِّيَّتِي قَالَ لاَ يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ(.

بخاطر آوريد ، هنگامي كه خداوند ابراهيم (عليه السلام ) را با وسايل گوناگوني آزمد و او به خوبي از عهده اين آزمايش ها بر آمد ، خداوند به او فرمود : من تو را امام و پيشواي مردم قرار دادم ابراهيم (عليه السلام ) عرض كرد : از دودمان من نيز اماماني قرار بده خداوند فرمود : پيمان من به ستمكاران نمي رسد ، (وتنها آن دسته از فرزندان تو كه پاك و معصوم باشند ، شايسته اين مفام اند ).

خداوند متعال هنگامي از تفويض و ارتفاء ابراهيم خليل الرحمن عليه السلام به قله امامت سخن مي گويد ، كه حضرت ابراهيم عليه السلام سه منزل عبوديت ، نبوت ، رسالت و را طي كرده است و در مقام خلت اجلال نزول فرموده است . پس از طي اين مراحل خداوند به او مي فرمايد )إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَاماً(براي اثبات مطلب علاوه بر آيه فوق به سن حضرت ابراهيم عليه السلام و كمالاتي كه بدست آورده بود ، استناد نموديم . در نتيجه حضرت ابراهيم عليه السلام هنگامي شايستگي امامت را پيدا كرد كه مقامهاي چهار گانه را طي نمود و خداوند متعال در ان هنگاوم حضرت را به امات منصوب كرد .

همچنين در جلسه گذشته بيان نموديم كه منظور از هدايت در‌آيه كريمه به معني ارءه طريق و نشان دادن راه و بيان كردن آدرس مقصد نيست . زيرا جايگاه و وظيفه حضرت ابراهيم عليع السلام در دوران نبوت نشان دادن راه و ارائه طريق بود كه وي اين وظيفه را به نيكي انجام داد . اما حضرت ابراهيم عليه السلام پس از طي مراحل به مقام امامت رسيد و خداوند به او فرمود : تورا امام قرار دادم ، و ثمره امامت ف هدايت به امر مي باشد و اين هدايت از هدايتي كه شان هر نبي و پيامبر و رسولي است كاملتر است .

متعلق هدايت (امر ( مويد اين مطلب است . هدايت بوسيله و با ابراز امر ، منظور از اين امر كه حضرت ابراهيم عليه السلام و امثال وي و يا اماماني كه در سوره سجده از آنان ياد شده است ، چيست ؟ و آنان چه موجوداتي را هدايت مي كنند ؟ پاسخ اين پرسشها را در جلسه گذشته بيان نموديم.

یقین و مراتب آن

در انتهای آیه مورد بحث خداوند می فرماید : )وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يُوقِنُونَ(امامانی که در پرتو صبر به مقام امامت رسیده اند و هدایت به امر می کنند به آیات و نشانه های ما یقین وباور دارند .

یقین در لغت بهاین معنی است :

«اتّضاح الشي‏ء وكشف السرائر عن الشي‏ء».

یعنی پرده از روی چیزی برداشتن و واضح و روشن شدن آن . به چند روایت در رابطه با یقین توجه نماییید.

«إنّ اليقين أفضل من الإيمان وما من شي‏ء أعزّ من اليقين» (1).

یقین از ایمان برتر است ، و چیزی کمیاب تر از یقین یافت نمی شود .

«ولم يخلق اللَّه خلقاً أقلّ من اليقين» (2).

خداوند چیزی کمیاب تر از یقین نیافریده است .

صفوان ابن یحیی که از راویان جلیل القدر است می گوید :

«سألت أبا الحسن الرضاu عن قول اللَّه عزّوجل لإبراهيمu» أَوَلَمْ تُؤْمِن قَالَ بَلَى وَلَكِن لِّيَطْمَئِنَّ قَلْبِي» (3) «أكان في قلبه شكّ؟ قال: لا، كان على يقين ولكنّه أراد من اللَّه الزيادة في  يقينه» (4).

از امام رضا علیه السلام در خصوص کلام خداوند به حضرت ابراهیم ( آیا ایمان نداری ، گفت : ایمان دارم ولی می خواهم قلبم آرام شود ) که سوال کردم آیا ایشان نسبت به قدرت خدا در زنده کردن مردگان شک داشت ؟ حضرت فرمودند : خیر شک نداشت و بر یقین بود اما از خداد می خواست که یقینش افزایش یلبد .

این روایت روشن میکند که یقین همانند ایمان دارای مراتب است .

(ان الایمان عشر درجات بمنزله السلم٥).

ایمان همانند نردبانی است با ده پله .

————————-—————

1- کافی،ج2 ص51.

2- بحار الانوار،ج69 ص119.

3- سوره ی بقره،آیه260.

4- المحاسن ج1 ص385- تفسیر صافی،ص 293.

5- کافی،ج2 ص45.

آنکه در پله اول ایمان قرار دارد با کسی که در پله دهم است تفا وت دارد . هر چند هر دو مومن هستند .

برای یقین سه مرتبه نام برده اند (علم الیقین ) و ( حق الیقین ) و (عین الیقین ) همه ما علم داریم که آتش می سوزاند . اما علم به سوختن با احساس سوختگی تفاوت دارد . یک کودک نمی داند که حرارت را لمس کند ، می فهمد و به علم الیقین می رسد . به عبارت دیگر در یافتن و وجدان کردن حقیقت ، با آگاهی اجمالی تفاوت اساسی دارد . اگر کسی در آتش بسوزد نه تنها علم به حرارت دارد بلک ه سوختنت را درک کرده است که مرحله عین الیقین است .

داستانی در مورد یقین :

هنگام نماز صبح ، پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم جوانی را دید که در مسجد نشسته است و آرام و قرار ندارد ،

« … فقال له رسول اللَّه4 كيف أصبحت يا فلان؟ قال أصبحتُ يارسول اللَّه4 موقناً فقال رسول اللَّه4 لكلّ شي‏ء حقيقة فماحقيقة يقينك؟ قال… كأنّي أنظر إلى أهل الجنّة يتنعّمون فيها ويتعارفون… وكأنّي أنظر إلى أهل النار فيها معذّبين يصطرخون» (1).

پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم به او گفت چگونه شب را به صبح رسانده ای ؟ جوان در پاسخ گفت : صبح کردم در حالی که یقین دارم . پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم فرمودند : علامت یقین تو چیست ؟ گفت : بهشتیان را می بینم که از نعمتها بهره مند ند و دوزخیان را می بینم که گرفتار عذابند (1).

امیر المومنین عله السلام برای شناساندن اهل پارسایی می فرمایند :

«فهم والجنّة كمن قدرآها فهم فيها منعّمون وهم والنّار كمن قدرآها فهم فيها معذّبون» (2).

مثل بهشت و آنان چونان است که آن را دیده اند و در مقام والای آن در نعمت غوطه ورند و مثل دوزخ و آنان چونان است که آن را دیده اند و در میان آن در عذابند .

شنیدن و دیدن دو مرحله متفاوت در مسیر شناخت هستند . افرادی که به یقین رسیده اند بهشت و جهنم را می بینند و آن را باور کرده اند ، باوری که همراه با وجدان و دریافت کامل است .

——————————————–

-1 محاسن برقی ص 250ح265.

1- مثنوی معنوی دفتر اول بیت3500،

گفت پیغمبر صباحی زید را کیف اصبحت ای صحابی با وفا

گفت عبداً مومناً باز اوش گفت کونشان از باغ ایمان گر شکفت

2- نهج البلاغه٬خطبه193.

مرحوم آیه الله حاج شیخ جعفر شوشتری (که متاسفانه به ایشان جفا شده و ایشان را به عنوان سخنران و عالم به مقتل معرفی کرده اند در حالیکه ایشان فقیهی بزرگ و سخنوری توانا بود ) زمانی در تهران منبر می رفتند . د آن مجلس افراد زیادی برا ی شنیدن سخنان ایشان اجتماع می کردند . روز ی ایشان بر فراز منبر نفس عمیقی کشید و گفت : بوی سوختگی استشمام می کنم ، همه مردم نگران و مضطرب شدند و به لباسها و اطراف خود توجه کردند تا منشا بو را دریابند . در این هنگام مرحوم شوشتری گفت : یک نفر احتمال آتش سوزی می دهد که معلوم نیست راست می گوید یا دروغ و همه شما نگران می شوید ، اما این همه انبیا الهی ، سفراء و فرستادگان خداوند می گویند بهشت و جهنم ، عذاب و سواب در کار هست ، اما هنوز باور نکرده اید !

ثمرات و آثار یقین و ایمان :

یقین و ایمان ثمرات متفاوتی دارند . برای نمونه به این دو آیه توجه بفرمائید :

)إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ جَنَّاتُ النَّعِيمِ((1).

کسانی که ایمان آورده ند و اعمال صالح انجام داده اند باغهای پر نعمت بهشت از آن آنها است .

مومن ثمره ایمان خود را در بهشت خواهد دید .

اما خداوند به اهل یقین می فرماید :

)يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ! ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةًًً مَّرْضِيَّةً ! فَادْخُلِي‏ فِي عِبَادِي ! وَادْخُلِي جَنَّتِي((2).

تو ای روح آرام یافته ، به سوی پروردگارت باز گرد ، در حالی که هم نو از او خوشنودی و هم او ا ز تو خشنود است پس در سلک بندگانم در آی و در بهشتم وارد شو .

خداوند به کسی که صاحب نفس مطمئنه است و به مقام یقین رسسیده می فرماید : جای تو در بهشت من است . برای درک بهتر به این مثال توجه فرمائید : دوستی بسیار صمیمی به خانه شما می آید . اگر او را در اتاق پذیرایی ببرید ناراحت می شود و می گوید : آیا من قریبه هستم ؟ مرا به اتاق خودت ببر . خداوند به صاحب یقین می فرماید : تو را به بهشت خودم می برم.

—————————

1- سوره ی لقمان٬آیه8.

2- سوره ی فجر٬آیات30-27.

آیا دارای یقین هستیم ؟

پاسخ ما را این کلام رسول الله صلی الله علیه و اله و سلم می دهد :

«إنّ اليقين أﻻّ ترضي أحداً بسخط اللَّه» (1).

یقین آن است که رضایت و خشنودی کسی را در قبال خشم خداوند نخواهی .

هیچ کس را با چیزی که خداوند را به خشم می آورد راضی نکن . غیبت کردن و دروغ گفتن باعث شادی ظاهری عده ای می گردد ، اما خشم الهی را در پی دارد . انجام کارهایی که غضب خداوند را در پی داشته باشد ، نشانه آن است که هنوز آخرت را باور نکرده ایم و به یقین نرسیده ایم .

انشاء اللله خداوند حظ و بهرهای از یقین به همه ما بدهد ، اما باید دانست دسترسی به یقینی که حضرت ابراهیم علیه السلام به آن رسیده بود و برای اطاعت خداوند حاضر بود که فرزندش را قربانی نماید ، بسیار بسیار دشوار است .

امتیازات امامان علیه السلام :

خداوند می فرماید امامان به آیات ما یقین داشتند )وَكَانُوا بِآيَاتِنَايُوقِنُونَ (، آسمان و زمین ، شجر و حجر ، کوه و دشت و … همه چیز نشانه خداوند است . امامان عله السلام به همه چیز یقین دارند ، یعنی به اسرار درون این مخلوقات آگاه هستند و میدانند اگر این مخلوق در کنار مخلوق دیگری قرار بگیرد چه حاصل و مولودی در پی خواهد داشت ، یقین به آیات ، یعنی وقوف و علم به اسرار الهی و اتفاقات و حوادثی که در عالم آفرینش رخ خواهد داد .

برای روشن تر شدن مطلب به این آیه توجه فرمایید:

)أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ فَقَدْ آتَيْنَآ آلَ إِبْرَاهِيمَ‏الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُم مُّلْكاً عَظِيماً((1).

یا اینکه نسبت به مردم ( پیامبر و خاندانش علیه السلام ) به آنچه خدا از فضلش به آنان بخشیده حسد می ورزند ؟! اما به آل ابراهیم ، ( که یهود از خاندان او هستند نیز ) کتاب و حکمت دادیم و حکومت دادیم و حکومت عظیمی در اختیار آنها قرار دادیم

—————————-

1- المحاسن٬ج1 ص17.

1- سوره ی نساٍ آیه54.

در این آیه سخن لز تفضلات و امتیازاتی است که خداوند به بندگان خاص خود می دهد . از این آیه سه مطلب استفاده می شود :

1- خداوند بندگانی برگزیده دارد . در این مورد به دو آیه اشاره می کنیم :

) إِنَّ اللّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحاً وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِينَ( (2).

خداوند آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر جهانیان برگزید .

) وَإِذْ قَالَتِ الْمَلاَئِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءالْعَالَمِينَ((1).

(و به یاد آورید ) هنگامی که فرشتگان گفتند : ای مریم خده تو را برگزید و پاک ساخت و بر تمام زنان جهان برتری داده است .

2 – این بندگان برگزیده مورد حسادت کوردلان واقع میشوند ) أَمْ‏يَحْسُدُونَ النَّاسَ(چون خداوند به انان امتیازاتی ویژه عطا فرموده است .

3 – امتیازات ویژه ای خداوند متعال به آنان عطا فرموده است عبارت است از : 1- (الکتاب) خداوند به انان کتاب و نبوت بخشیده است . 2 – (الحکمه) خداوند اسرار خلقت و آفرینش را به انها آموخته است .3 – (ملکا عظیما) خداوند به آنان فرمانروایی گسترده عطا کرده است .

معنی فرمانروایی گسترده چیست ؟ و از آن چه کسانی می باشد ؟ برای دریافت پاسخ به روایت زیر توجه فرمائید :

ابو نصر بزنطى(2) با چند واسطه از ابو بصیر روایت می کند که از امام باقر (ع) سوال کردم : تفسیر (ملکا عظیما) چیست ؟ فرمودند:

«الطاعة المفروضة» (1).

پیروی و اطاعت لازم و واجب است .

ملک عظیم یعنی وجوب اطاعت از امام (ع) امامی که مفترض الطاعه است اطاعت وپیروی از او واجب است . بر چه کسانی واجب است که از او اطاعت کنند ؟ در اینجا هیچ قیدی وجود ندارد جن انس حیوان ماه خورشید ستاره و….. بر همه ما سوی الله اطاعت از امام (ع) واجب است .

—————————————-

2-سوره ی آل عمران٬آیه33.

1- سوره آل عمران آیه 42.

2 – احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی (م.221) از اصحاب خاص امام رضا (ع) . وی مورد توجه امام(ع) بوده است تا آنجا که زمانی می خواست خدمت حضرت مشرف شود حضرت مرکب خود را برایش فرستاد و وقتی که زسید او را به اتاق خودشان بردند و غذا را به اتفاق او صرف نمودند و برای خواب بستر خود را برای او گستردند . هنگام صبح امام (ع) او را از مغرور شدن بر حذر داشتند.

1- بصائر الدرجات ص 35.