جلد 18 صفحه 5 سطر 7
اعراب :
ان لا يكونوا : در محل نصب و مفعول له .
ظلت اعناقهم : در محل جزم ، عطف بر ” ننزل ” .
من ذكر : در محل رفع ، ” من ” زاده .
كم : در محل نصب و مفعول ” انبتنا ” كه در محل حال است .
تفسير عمومي آيات 10 تا 30 سوره شعراء
جلد 18 صفحه 10 سطر 16
اعراب :
اذ : در محل نصب و مفعول براي فعل محذوف .
ان عبدت : در محل رفع و بدل از ” نعمة ”
تفسير عمومي آيات 51 تا 68 سوره شعراء
جلد 18 صفحه 23 سطر 1
لغت :
كنوز : اموال
مقام : جاه
كريم : خوب و پسنديده
اشراق : داخل شدن در وقت تابش آفتاب
ادراك : رسيدن .
ازلاف : نزديك كردن
تفسير عمومي آيات 69 تا 104 سوره شعراء
جلد 18 صفحه 28 سطر 20
لغت :
اقدم : اول و اسبق
تبريز : آشكار كردن
غاوي : كسي كه عملش موجب نوميدي از ثواب است
كبكبو : روي هم ريخته شدند .
حميم : خويشاوندي كه دوستي ورزد .
جلد 18 صفحه 29 سطر 2
اعراب :
هل يسمعونكم : هرگاه بدنبال اين كلمه جوهر واقع شود دو مفعول ميگيرد و مفعول دوم آن صوت است . در اينجا يك مفعول گرفته به تقدير مضاف .
يعني ” هل يسمعون دعاكم ” و قرينه محذوف ” اذ تدعون ” است .
الا رب العالمين : استثناء منقطع و ممكن است استثناء متصل باشد در صورتي كه آنها هم بت پرستيده باشند و هم خدا .
الا من اتي الله : منصوب و بدل از مفعول محذوف ” ينفع ” يعني ” لا ينفع احدا . . ” و ممكن است منصوب باشد بنا بر استثناء .
هم فيها : مبتدا و خبر و ” يختصمون ” منصوب بر حاليت و ممكن است ” يختصمون ” خبر و ” فيها ” در محل نصب و متعلق به آن باشد .
فنكون : منصوب به تقدير ” ان ” در جواب تمني .
تفسير عمومي آيات 105 تا 122 سوره شعراء
جلد 18 صفحه 38 سطر 7
اعراب :
ما علمي : ” ما ” حرف نفي ” علمي ” مبتدا ” بما يعملون ” جار و مجرور و خبر و متعلق بمحذوف .
جلد 18 صفحه 37 سطر 19
لغت :
ارذلون و اراذل : مردم است .
طرد : دور كردن .
رجم : سنگسار كردن .
انتهاء : بازگشتن .
فتح : حكم .
فلك : كشتي . مفرد و جمع اين كلمه يكسان است .
مشحون : پر .
تفسير عمومي آيات 123 تا 140 سوره شعراء
جلد 18 صفحه 42 سطر 18
لغت :
ريع : زمين مرتفع .
مصانع : آبگيرها ، ساختمانها .
بطش : كشتن به شمشير و زدن به شلاق .
جبار : زورمند . اين صفت در مورد خدا مدح و در مورد ديگران ذم است . زيرا آنها زورمندي را به خود ميبندند .
تفسير عمومي آيات 141 تا 159 سوره شعراء
جلد 18 صفحه 48 سطر 5
لغت :
هضيم : لطيف
مسحر : كسي كه چند بار مسحور شده باشد .
شرب : بهره اي از آب
سوء : بدي
عقر : قطع قسمتي از بدن كه هرگاه زياد باشد موجب مرگ مي شود .
تفسير عمومي آيات 160 تا 175 سوره شعراء
جلد 18 صفحه 51 سطر 12
لغت :
عادي : ظالم
قالي : كينه توز
غابر : چيزي كم كه باقي ميماند . مثل باقي مانده خاكي كه روفته باشند . باقي مانده شير در پستان .
تدمير : هلاك كردن به سخت ترين روش .
جلد 18 صفحه 55 سطر 1
لغت :
ايكة : جاي كه درختان انبوه و گشن داشته باشد . بدون تاء جمع است .
مخسر : زيان رساننده .
جبلة : طبيعت شيء .
شاعر گويد : و الموت اعظم حادث مما يمر علي الجبلة
مرگ بزرگترين حادثه اي است كه بر طبيعت خلاق مرور ميكند .
تفسير عمومي آيات 192 تا 212 سوره شعراء
جلد 18 صفحه 60 سطر 3
لغت :
اعجم : كسي كه زبانش از عربيت عاجز است . عجمي غير عربي است .
اعراب :
لا يومنون : جمله حاليه
بغته : مصدر و حال
سنين : ظرف زمان براي ” متعناهم ”
ما اغني : مفعول فعل محذوف است و ضمير فاعل به تمتع برميگردد .
ذكري : در محل نصب و مفعول له
ما ينبغي : ضمير فاعل به مصدر ” تنزل ” عائد است .
تفسير عمومي آيات 213 تا 220 سوره شعراء
جلد 18 صفحه 66 سطر 1
لغت :
عشيره : خويشاوند كه با شخص معاشرت ميكنند .
تفسير عمومي آيات 221 تا 227 سوره شعراء
جلد 18 صفحه 71 سطر 4
لغت :
افاك : بسيار دروغگو .
اثيم : زشتكار .
جلد 18 صفحه 71 سطر 7
اعراب :
اي منقلب : نصب آن بنابر اين است كه صفت مصدر محذوف است و نميتواند معمول
” سيعلم ” باشد . زيرا ماقبل استفهام در آن عمل نميكند .
جلد 18 صفحه 77 سطر 19
اعراب :
هدي و بشري : در محل رفع يا نصب . نصب بنابر اين است كه حال باشند و رفع بنابر اين است كه بدل از آيات يا خبر بعد از خبر يا خبر مبتداي محذوف باشند .
ان بورك : ان در اينجا مفسره است . زيرا نداء بمعني قول است .
انه : داراي ضمير شان .
انا الله : مبتدا و خبر .
الق عصاك : عطف بر ” بورك ” .
تفسير عمومي آيات 11 تا 14 سوره نمل
جلد 18 صفحه 83 سطر 13
اعراب :
بيضاء : حال
من غير سوء : متعلق به بيضاء
في تسع آيات : متعلق به ” الق ” و ” ادخل يدك ”
الي فرعون : متعلق به ” مرسلا ” محذوف كه حال است .
ظلما و علوا : مفعول له .
كيف : در محل نصب خبر ” كان ”
تفسير عمومي آيات 15 تا 19 سوره نمل
جلد 18 صفحه 87 سطر 11
لغت :
وزع : منع
حطم : شكستن .
ايذاع : الهام . زجاج گويد ، بازداشتن .
اعراب :
لا يحطمنكم : در محل جزم كه در جواب امر است .
ضاحكا : حال موکد و بقول بعضي ممكن است تاکيد نباشد . بلكه بيان كند كه سليمان پس از تبسم خنديد .
تفسير عمومي آيات 20 تا26 سوره نمل
جلد 18 صفحه 95 سطر 11
اعراب :
لا اري : حال .
ام كان : به تقدير ” بل ا كان ” و ” ام ” منقطعه است و ” كان ” به معني فعل مضارع است . غير بعيد : جواب قسم مقدر .
لاعذبنه : ظرف زمان يا صفت مصدر ( وقتا غير بعيد ) .
يسجدون : حال .
جلد 18 صفحه 105 سطر 12
اعراب :
حتي تشهدون : نصب فعل به ” ان ” مضمر است و نون آن نون عماد است .
اذلة : حال .
و هم صاغرن : جمله حاليه .
جلد 18 صفحه 112 سطر 3
لغت :
تنكير : تغيير شيئی بنحوي كه صاحبش آن را نشناسد .
صرح : قصر . اصل معني اين كلمه از وضوح و آشكاري است .
لجه : گرداب . محل تجمع آب .
ممدد : هموار .
تفسير عمومي آيات 60 تا 65 سوره نمل
جلد 18 صفحه 130 سطر 1
لغت :
حديقه : باغ . برخي گفته اند : نخلستان . قرار : جاي كه آب در آن بايستد .
برهان : دليل .
اعراب :
امن : مبتداء و ” خلق ” خبر آن . قرارا : حال يا مفعول ثاني ( بنابر اينكه ” جعل ” به معني ” خلق ” يا ” صير ” باشد ) .
اله مع الله : مبتدا و خبر . ابتداي به نكره بخاطر استفهام است .
قليلا : صفت مصدر محذوف ( تذكرا قليلا ) .
بشرا : حال .
ايان : در محل نصب و متعلق به ” يبعثون ” .
جلد 18 صفحه 135 سطر 20
لغت :
ردف : پيوستن و ملحق شدن و نزديك شدن .
تكن : مخفي كند .
جلد 18 صفحه 136 سطر 2
اعراب :
اذا : متعلق به فعلي كه ” مخرجون ” دال است بر آن . زيرا ما بعد ” ان ” در ما قبل آن عمل نميكند .
هذا : منصوب و مفعول دوم ” وعدنا ”
عسي ان يكون ردف لكم : اسم ” يكون ” ضمير شکن و خبر آن ” ردف لكم ” است و ” ان يكون ” در محل رفع و فاعل ” عسي ” .
جلد 18 صفحه 149 سطر 6
اعراب :
مبصرا : حال از ” النهار ” يعني صاحب ابصاريا نشان دهنده اشياء است .
تفسير عمومي آيات 1 تا 6 سوره قصص
جلد 18 صفحه 156 سطر 9
لغت :
نبا : خبر بزرگ
شيع : فرقه ها
تمكين : تكميل وسال انجام فعل
اعراب :
بالحق : حال يا صفت مصدر محذوف
يستضعف : حال و همچنين ” يذبح ” كه حال بعد از حال است .
جلد 18 صفحه 161 سطر 6
اعراب :
خفت : مفعول اين فعل محذوف است به تقدير ” احدا ”
قرة عين لي : خبر مبتداء
محذوف : ” هو ”
و هم لا يشعرون : حال .
جلد 18 صفحه 167 سطر 12
لغت :
قص : دنبال كردن .
بصرت به عن جنب : او را از دور ميديد .
مراضع : جمع مرضعه ، زنان شيرده .
نصح : عملي را از روي خلوص انجام دادن . ضد غش ( خيانت ) .
و كز : دور كردن و بقولي مشت زدن .
جلد 18 صفحه 167 سطر 18
اعراب :
عن جنب : حال .
هذا من شيعته و هذا من عدوه : اين دو جمله در محل نصب و صفت ” رجلين ” ميباشند .
تفسير عمومي آيات 16 تا 20 سوره قصص
جلد 18 صفحه 174 سطر 9
لغت :
ترقب : انتظار .
استصراخ : كمك خواستن .
ايتمار : مشورت .
اعراب :
بما انعمت : باء حرف قسم و جواب قسم ” فلن اكون ” ان اراد ان : ” ان ” اول زاده و دوم مصدريه است .
لك من الناصحين : ” لك ” متعلق به محذوف است كه بوسيله ” الناصحين ” تفسير شده و بخود آن متعلق نيست . زيرا ما بعد ” ال ” موصوله در ماقبل آن عمل نميكند .
تفسير عمومي آيات 16 تا 20 سوره قصص
جلد 18 صفحه 174 سطر 9
لغت :
ترقب : انتظار .
استصراخ : كمك خواستن .
ايتمار : مشورت .
اعراب :
بما انعمت : باء حرف قسم و جواب قسم ” فلن اكون ” ان اراد ان : ” ان ” اول زاده و دوم مصدريه است .
لك من الناصحين : ” لك ” متعلق به محذوف است كه بوسيله ” الناصحين ” تفسير شده و بخود آن متعلق نيست . زيرا ما بعد ” ال ” موصوله در ماقبل آن عمل نميكند .
تفسير عمومي آيات 26 تا 30 سوره قصص
جلد 18 صفحه 185 سطر 15
لغت :
جذوه : قطعه درشتي از هيزم كه در آن آتش باشد . جمع آن ” جذي ”
شاطيء : كنار .
جلد 18 صفحه 185 سطر 18
اعراب :
هاتين : صفت براي ” ابنتي ” .
ثماني حجج : ظرف زمان .
ذلك بيني : مبتدا و خبر .
اي : شرطيه و منصوب به ” قضيت ” حرف ” ما ” زاده است ، ” فلا عدوان “جواب شرط. ان يا موسي : ” ان ” در محل نصب و مخففه از مثقله است . يعني ” نودي بانه يا موسي … ”
تفسير عمومي آيات 31 تا 35 سوره قصص
جلد 18 صفحه 192 سطر 17
اعراب :
الي فرعون : متعلق است به همان چيزي كه متعلق ” من ربك ” است يا متعلق است به محذوف .
هارون : عطف بيان .
باياتنا : سه احتمال دارد : متعلق است به ” يصلون ” يا ” نجعل ” يا ” الغالبون ” .
جلد 18 صفحه 199 سطر 18
لغت :
صرح : قصر .
نبذ : انداختن .
قبح : زشتي ، دور كردن ، هلاك كردن .
تفسير عمومي آيات 43 تا 50 سوره قصص
جلد 18 صفحه 205 سطر 10
اعراب :
بصار : زجاج گويد : حال است ، لكن بهتر اين است كه بدل باشد . زيرا بصار به معني حجج است و داراي معناي اسمي است و نميتواند حال باشد .
اذ قضينا : ظرف متعلق به محذوفي است كه ” بجانب الغربي ” متعلق به آن است .
تتلو : حال
رحمة : مفعول له ، يعني : ” اوحينا اليك رحمة ” لو لا ان تصيبهم . . . ” لو لا ” حرف امتناع و جواب آن محذوف است و ” ان تصيبهم ” مبتداست .
لو لا ارسلت : ” لولا ” حرف تخصيص است .
بغير هدي : حال
جلد 18 صفحه 211 سطر 2
لغت :
توصيل : اين كلمه در اصل به معني وصل كردن قطعات ريسمان بيكديگر است .
امرء القيس ميگويد : درير كخذ روف الوليد امره تتابع كفيه بخيط موصل
اسب من مانند گردونه طفل است كه ريسمان آن را قطعه قطعه بهم تابيده و محكم كرده است .
درء : دفع
تفسير عمومي آيات 56 تا 60 سوره قصص
جلد 18 صفحه 215 سطر 16
لغت :
تخطف : ربودن و سلب كردن .
جبايت : جمع آوري .
بطر : طغيان و سركشي در موقع نعمت .
اعراب :
رزقا : حال يا مفعول مطلق براي فعل محذوف يا مفعول له .
من لدنا : در محل نصب و صفت .
كم : مفعول به به معني كثير .
من قرية : در محل نصب و تميز . زيرا هرگاه ميان ” كم ” خبريه و تميز آن فاصله بيفتد ، مثل ” كم ” استفهاميه نصب ميدهد .
معيشتها : منصوب به نزع خافض ( في معيشتها ) .
تلك مساكنهم : مبتدا و خبر .
لم تسكن : حال .
قليلا : صفت مصدر محذوف ( سكونا ) يا صفت ظرف به تقدير ” وقتا ” .
تفسير عمومي آيات 61 تا 66 سوره قصص
جلد 18 صفحه 221 سطر 8
لغت :
تمتع : بهره بردن . فرق آن با منفعت اين است كه تمتع در حال است ولي منفعت ممكن است بهره آني و فوري نباشد .
احضار : حاضر كردن .
زعم : سخن از روي گمان يا علم . به اين جهت است كه داخل در باب ” علمت ” شده است . شاعر گويد : فان تزعميني كنت اجهل فيكم فاني شريت الحلم عندك بالجهل اگر گمان ميكني كه من درباره شما جاهل ترم ، من حلم را پيش شما به جهل فروخته ام .
جلد 18 صفحه 233 سطر 14
لغت :
بغي : سركشي .
كنز : گنج
مفاتح : جمع مفتح كليدها يا گنجها
عصبة : جماعت و گروه