احکام عزاداری امام حسین (علیه السلام)

تمام اعمال و رفتار انسان ها؛چه فردی و چه اجتماعی، مشمول حکمی از احکام شرعی می باشد و تمام موضوعاتی که به گونه ای بارفتار آدمی ارتباط پیدا می کند، در فقه اسلامی دارای قانون ومقرراتیاست. عزاداری سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و امام معصوم (ع)نیز همچون سایر اعمال انسان دارای احکامی است که در این مختصر بدان می پردازیم.
لازم به ذکر است که برای جمع آوری این احکام، از فتاوا و سخنان مراجع معظم تقلید و عالمان بزرگوار تا آنجا که مقدور بوده است سود برده ایم و از آنجا که در رساله های عملیه و استفتائات همه مراجع بزرگوار، درباره عزاداری در ابعاد مختلف بحث نشده است، فقط به فتاوا و استفتائات موجود بسنده کرده ایم.
احکام عزاداری
امام خمینی (ره):
«عزاداری برای سیدالشهداء از افضل قربات و مایه تقویت روح ایمان و شهامت اسلامی و ایثار و فداکاری و شجاعت در مسلمین است.»
سوال: آیا برپا کردن مراسم عزاداری [توسط زن] بدون اذن شوهر جایز می باشد؟
آیت الله نوری همدانی: در صورتی که از اموال شوهر باشد جایز نیست.
سوال: گاهی برخی از دسته ها وارد مسجد می شوند، با کفش وارد می شوند، که نوعی بی احترامی به مسجد محسوب می شود، لطفا بفرمایید که این مسئله چه حکمی دارد؟
آیت الله نوری همدانی: اگر موجب هتک شود اشکال دارد.
سوال: در مورد زنجیرزنی که منجر به سیاه شدن یا مجروح شدن بدن می شود و همچنین غالبا پشت پیراهن افراد باز است و بیشتر در خیابان و معابر عمومی ظاهر می شوند، نظر شما چیست؟
اینکه موجب ضرر فاحش بر بردن شود.
سوال: آیا برهنه شدن مردان با حضور زنان برای عزاداری عیب دارد یا خیر؟
آیت الله فاضل لنکرانی: مانعی ندارد و زنها نباید به بدن مرد اجنبی نظر کنند.
سوال: در مجالس زنانه، زنان مداحی و سخنرانی می کنند وصدای آنها به گوش مردان رهگذر می رسد. آیا این عمل جایز است؟
آیت الله فاضل لنکرانی: شنیدن صدای ایشان اگر در معرض ریبه و التذاذ نباشد حرام نیست.
سوال: سینه زدن با تیغ و یا زنجیر زدن با زنجیری که دارای چاقو و یا تیغ می باشد و منجر به زخمی شدن بدن و جاری شدن خون می شود چه حکمی دارد؟
آیت الله مکارم شیرازی: کیفیت عزاداری باید چنان باشد که بهانه ای به دست دشمنان اسلام ندهد و موجب سوء استفاده از آن نشود.
احکام علامت
سوال: بسیاری از تکایا در ایام عزاداری های مذهبی، اقدام به حمل «علاماتی می کنند که به قیمت گزافی خریده شده و حمل آن نیز موجب اشکال است. این وسائل از نظر شرعی چه حکمی دارند؟
امام خمینی (ره): اشکال ندارد.
سوال: حکم علمهایی که در مراسم عزاداری امام حسین (ع) از آنها استفاده می شود و بعضی دارای نقش و نگارهایی نیز هستند چیست؟
آیت الله فاضل لنکرانی: استفاده از آنها در عزادار جایز است.
سوال: آیا جایز است پارچه و دستمال هایی را که در ایام محرم بر روی علم می بندند بفروش برسانند و در عزاداری و تعمیر حسینیه مصرف کنند؟
آیت الله فاضل لنکرانی: اگر در مراسم عزاداری محل حاجت نباشد و زاید بر متعارف باشد، می توانند بفروشند و به مصارف عزاداری و احتیاجات حسینیه ها برسانند.
احکام تعزیه و شبیه خوانی
امام خمینی (ره): تعزیه و شبیه خوانی اگر مشتمل بر حرام نباشد و موجب وهن مذهب نشود، اشکال ندارد ولی بهتر است به جای آن، مجالس روضه خوانی برپا کنند.
سوال: آیا تعزیه و شبیه خوانی در مراسم عزاداری جایز است؟
آیت الله فاضل لنکرانی: اگر مشتمل بر حرام نباشد و موجب وهن مذهب نشود مانعی ندارد.
آیت الله گلپایگانی: اگر تعزیه خوانی مشتمل بر استعمال آلات موسیقی نباشد و غنا و دروغ نخوانند و مرد لباس مختص به زن نپوشد، اشکال ندارد.
سوال: آشا تشبه به اهل بیت (ع) در نمایش و تعزینه و غیر آن جایز است؟
امام خمینی (ره): با مراعات احترام آنان جایز است.
آیت الله فاضل لنکرانی و آیت الله صافی گلپایگانی: در صورتی که مستلزم اهانت نباشد مانعی ندارد.
آیت الله علوی گرگانی: اگر تعزیه و شبیه خوانی موجب هتک حرمت به ساحت مقدس بزرگان دین شود، باید اجتناب شود.

احکام استفاده از لباس سیاه
سوال: آیا پوشیدن لباس سیاه در عزاداری امام حسین (ع) جایز است و آیا رجحان دارد؟
آیت الله فاضل لنکرانی: پوشیدن لباس سیاه در عزای امام حسین (ع) و دیگر ائمه (ع) چون از مصادیق تعظیم شعائر است، واجد رجحان شرعی می باشد و عملا بزرگانی پون مرحوم آیت الله بروجردی در روز عاشورا از قبای سیاه استفاده می کردند.
آیت الله صافی گلپایگانی و آیت الله نوری همدانی: پوشیدن لباس سیاه به عنوان اعلان حزن و اندوه در مصیبت امام حسین (ع) و ائمه (ع) رجحان دارد.
سوال: آیا نماز خواندن با لباس سیاه بر عزاداران امام حسین (ع) مکروه است؟
آیت الله صافی گلپایگانی: چون لباس سیاه علامت عزاداران سیدالشهداء است و عزاداری آن حضرت کمال رجحان را دارد، لذا نماز خواندن با آن نیز مکروه نمی باشد.
احکام قمه زدن
علامه امین عاملی: «قمه زنی و اعمالی دیگر از این قبیل در مراسم عزاداری حسینی به حکم عقل و شرع حرام است و زخمی ساختن سر، که نه سود دنیوی دارد و نه اجر اخروی، ایذاء نفس است که خود در شرع حرام است و در مقابل این عمل، شیعه اهل بیت را در انظار دیگران مورد تمسخر قرار داده و آنها را وحشی قلمداد می کنند. شکی نیست که این اعمال ناشی از وساوس شیاطین بوده و موجب رضایت خدا و پیامبر (ص) و اهل بیت اطهار (ع) نیست.»
آیت الله حکمی (ره): مرحوم آیت الله حکیم (ره) جواز قمه زنی را مقید به چهار شرط نموده است:
1-    خوف ضرر وجود نداشته باشد.
2-    عزاداری بر آن صدق کند.
3-    باعث مسخره قرار گرفتن نشود.
4-    عداوت و دشمنی دیگران را ایجاد نکند.
سوال: قمه زدن در عزاداری امام حسین (ع) چه حکمی دارد؟
امام خمینی (ره): اگر موجب ضرر نباشد مانع ندارد، ولی در این زمان این عمل نشود.
مقام معظم رهبری: اگر موجب وهن مذهب در زمان حاضر و یا مستلزم خوف خطر جان یا ضرر معتنی به باشد، جایز نیست.
آیت الله جوادی آملی: چیزی که مایه وهن اسلام و مایه هتک حرمت عزاداری است جایز نیست، انتظارمی رود از قمه زنی و مانند آن پرهیز شود.
سوال: اگر قمه زدن در عزاداریها موجب مرگ کسی شد، آیا این عمل خودکشی و گناه محسوب می شود؟
مقام معظم رهبری: اگر با خوف خطر جان اقدام کرده باشد، حکم انتحار دارد.
سوال: آیا قمه زنی جایز است؟ چنانچه در این خصوص نذری وجود داشته باشد وظیفه چیست؟
آیت الله فاضل لنکرانی: با توجه به اینکه ایران اسلامی به عنوان ام القرای جهان اسلام شناخته می شود، و اعمال و رفتار ملت ایران به عنوان الگو و بیانگر اسلام است، باید با سوگواری و عزاداری امام حسین (ع) به گونه ای عمل شود که موجب گرایش بیشتر به آن حضرت گردد.
مسئله قمه زدن نه تنها نقشی ندارد بلکه به علت عدم قابلیت پذیرش و نداشتن هیچگونه توجیه قابل فهم مخالفین، نتیجه سوء بر آن مترتب خواهد شد. لذا لازم است شیعیان از آن خودداری کنند و چنانچه در این مورد نذری وجود داشته باشد نذر صحیح نیست.
آیت الله نوری همدانی: اشکال دارد.
احکام موسیقی
مرحوم شیخ انصاری در مکاسب محرمه در پاسخ به کسانی که می گویند غنا می تواند در زمینه گریه کردن را فراهم نماید، می فرماید: چنین شیوه ای نمی تواند مقدمه مستحب با مباح قرار گیرد و باید به عموم ادله حرمت غنا تمسک نمود.
مرحوم حاج شیخ عباس قمی (ره) در منتهی الآمال می فرماید: عزاداران امام حسین (ع) بر وجهی سلوک کنند که زبان نواصب دراز نشود و از استعمال محرمات از قبیل غنا که غالبا نوحه ها خالی از آن نیست و حکایات ضعیفه مظنونه الکذب احتراز نمایند و شیطان را در ای عبادت بزرگ راه ندهند.
سوال: در رادیو مدح ائمه طاهرین (ع) با واقعه کربلا را با وزن و ساز و با لجن خوب می خوانند. آیا استماعش جایز است یا خیر؟
امام خمینی (ره): اگر غنا و موسیقی نباشد مانع ندارد.
سوال: هیئت های نوازنده و کسانی که در مراسم تشییع جنازه شهداء موزیک عزا می زنند، از لحاظ شرعی چه حکمی دارد؟ آیا خرید و فروش آن لوازم حرام است یا خیر؟
امام خمینی (ره): خرید و فروش آلات لهو حرام است و موسیقی مطرب جایز نیست و صداهای مشکوک مانع ندارد.
سوال: آیا زدن طبل و شیپور در تعزیه حضرت سیدالشهداء (ع) جایز است یا نه؟
امام خمینی (ره): اگر از آلات لهو و لعب نباشد و وهن بر مذهب هم نشود مانع ندارد.
سوال: آیا در عزاداری سیدالشهداء استفاده از طبل و دهل جایز است؟
آیت الله فاضل لنکرانی: استفاده از آلات لهو و لعب حرام است ولی طبل و دهل و امثال آن جزء این آلات نیست.
احکام عاشورا
1-    روزه روز عاشورا و روزی که انسانشک دارد روز عرفه است یا عید قربان مکروه است. در روایت آمده است که امام صادق (ع) فرمود: بنی امیه نذر کردند که اگر موفق به قتل امام حسین (ع) شوند، روز شهادت او را جشن بگیرند و مبارک بشمارند و روزه بگیرند و روزه در آن سنت آل آمیه است، لذا ائمه اطهار (ع) به جهت مخالفت با این طایفه تبهکار و عدم هماهنگی با آنان، روزه عاشورا را نهی کردند.
2-    در روز عاشورا مستحب است که انسان تا عصر بدون قصد روزه از خوردن و آشامیدن خودداری کند.
3-    بسیار مناسب است که در روز عاشورا کار و کسب تعطیل شود، مگر در حد ضرورت.
امام رضا (ع)فرمود: «من ترک السعی فی حوائجه یوم عاشورا قضی الله له حوائج الدنیا و الاخره؛ کسی که کار و تلاش برای برآوردن حوائج خود را در روز عاشورا ترک کند، خداوند نیازهای دنیا و آخرت او را برطرف می سازد.»
سوال: در ایام سوگواری امام حسین (ع) نماز مقدم است یا عزاداری؟
آیت الله فاضل لنکرانی: بهتر آن است که نماز را مقدم دارند، همانطور که امام حسین (ع) روز عاشورا هنگام ظهر نماز اقامه کردند.
محرم ماه
ماه محرم یا محرم الحرام نخستین ماه تقویم اسلامی (هجری قمری) و به اعتقاد مسلمانان از جمله ماه های حرام است. به همان گونه که پیش از ظهور اسلام، در دوران جاهلیت، جنگ و خونریزی در این ماه ها ممنوع بود، محمد نیز همان را تایید کرد.
وقایع تا روز تاسوعا و ورود شمر ملعون
چون روز پنجشنبه نهم محرم الحرام رسید شمر ملعون با نامه ابن زیاد لعین در امر قتل امام علیه السلام به کربلا وارد شد و آن نامه را به ابن سعد نمود، چون آن پلید از مضمون نامه آگه گردید خطاب کرد به شمر و گفت مالک ویلک خداوند ترا از آبادانی ها دور افکند و زشت کند چیزی را که تو آورده ای، سوگند با خدای چنان گمان می کنم که تو بازداشتی ابن زیاد را از آنچه من بدو نوشتم و فاسد کردی امری را که اصلاح آن را امید می داشتم و الله حسین آنکس نیست که تسلیم شود و دست بیعت به یزید دهد چه جان پدرش علی مرتضی در پهلوهای او جا دارد، شمر گفت اکنون با امر امیر چه خواهی کرد؟ یا فرمان او بپذیر و با دشمن او طریق مبارزت گیر و اگر نه دست از عمل بازدار و امر لشکر را با من گذار، عمر سعد گفت لا و لا کرامه لک من اینکار را انجام خواهم داد تو همچنان سرهنگ پیادگان باش و من امیر لشکرم، این بگفت و در تهیه قتال با جناب سیدالشهداء علیه السلام شد.
شمر چون دید که ابن سعد مهیای قتال است به نزدیک لشکر امام علیه السلام آمد و بانگ زد که کجایند فرزندان خواهر من عبدالله و جعفر و عثمان و عباس چه آنکه مادر این چهار برادر ام البنین از قبیله بنی کلاب بود که شمر ملعون نیز از این قبیله بوده جناب امام حسین (ع) بانگ او را شنید برادران خود را امر فرمود که جواب او را دهید اگر چه فاسق است لکن با شما قرابت و خویشی دارد، پس آن سعادتمنان با آن شقی گفتند چه بود کارت؟ گفت ای فرزندان خواهر من شماها در امانید با برادر خود حسین رزم ندهید از دو برادر خود کناره گیرید و سر در طاعت امیرالمومنین یزید (ملعون) درآورید.
جناب عباس بن علی (ع) بانگ بر او زد که بریده با دستهای تو و لعنت باد بر امانی که تو از برای ما آوردی، ای دشمن خدا امر می کنی ما را که دست از برادر و مولای خود حسین بن فاطمه علیه السلام برداریم و سر در طاعت ملعونان و فرزندان ملاعینان درآوریم آیا ما را امان می دهی و از برای پسر رسول خدا صلی الله علیه و آله امان نیست؟ شمر از شنیدن این کلات خشمناک شد و به لشکرگاه خویش بازگشت.
پس ابن سعد لشکر خویش را بانگ زد که یا خلیل الله ارکبی و بالجنه ابشری ای لشکرهای خدا رسوا شوید و مستبشر بهشت باشید، پس جنود نامسعود او سوار گشته و رو به اصحاب حضرت سیدالشهداء علیه السلام آوردند در حالی که حضرت سیدالشهداء علیه السلام در پیش خیمه شمشیر خود را برگرفته بود و سر به زانوی اندوه گذاشته و به خواب رفته بود و این واقعه در عصر روز نهم محرم الحرام بود.
شیخ کلینی از حضرت صادق علیه السلام روایت فرموده که آن جناب فرمود روز تاسوعا روزی بود که امام حسین علیه السلام و اصحابش را در کربلاء محاصره کردند و سپاه اهل شام بر قتال آن حضرت اجتماع کردند، و ابن مرجانه و عمرسعد خوشحال شدند به سبب کثرت سپاه و بسیاری لشکر که برای آنها جمع شده بودند و حضرت امام حسین (ع) و اصحاب او را ضعیف شمردند و یقین کردند که یاوری از برای آن حضرت نخواهد آمد و اهل عراق او را مدد نخواهد کرد، پس فرمود پدرم فدای آن ضعیف و غریب.
و بالجمله چون جناب زینب (س) صدای ضجه و خروش لشکر را شنید نزد برادر دوید و عرض کرد برادر مگر صداهای لشکر را نمی شنوید که نزدیک شده اند، پس حضرت سر از زانو برداشت و خواهر او را فرمود که ای خواهر اکنون رسول خدا (ص) را در خواب دیدم که به من فرمود تو به سوی ما خواهی آمد، چون حضرت زینب (س) این خبر وحشت اثر را شنید طپانچه بر صورتزد و صدا را به واویلا بلند کرد، حضرت فرمود که ای خواهر ویل و عذاب از برای تو نیست ساکت باش خدا ترا رحمت کند. پس جناب عباس (ع) به خدمت آن حضرت آمد و عرض کرد برادر لشکر روی به شما آورده حضرت برخاست و فرمود ای برادر عباس سوار شو جانم فدای تو باد و برو ایشان را ملاقات کن و بپرس چه شده که ایشان رو به من آورده اند. جناب عباس (ع) با بیست سوار که از جمله زهیر و حبیب بودند به سوی ایشان شتافت و از ایشان پرسید که غرض شما از این حرکت و غوغا چیست؟ گفتند از امیر حکم آمده که بر شما عرض کنیم که در تحت فرمان او درآیید و اطاعت او را لازم دانید و اگر نه با شما قتال و مبارزت کنیم، جناب عباس (ع) فرمود پس تعجیل مکنید تا من برگردم و کلام شما را با برادرم عرضه دارم. ایشان توقف نمودند جناب عباس (ع) به سرعت تمام به سوی آن امام انام شتافت و خبر آن لشکر را بر آن جناب عرضه داشت. حضرت فرمود به سوی ایشان برگردد و از ایشان مهلتی بخواه که امشب را صبر کنند و کارزار به فردا اندازند که امشب قدری نماز و دعا و استغفار کنم چه خدا می داند که من دوست می دارم نماز و تلاوت قرآن و کثرت دعا و استغفار را، و از آن سوی اصحاب عباس در مقابل آن لشکر توقف نموده بودند و ایشان را موعظه می نمودند تا جناب عباس (ع) برگشت و از ایشان آن شب را مهلت طلبید.
سید فرموده که ابن سعد خواست مضایقه کند عمرو بن الحجاج الزبیدی گفت به خدا قسم اگر ایشان از اهل ترک و دیلم بودند و از ما چنین امری را خواهش می نمودند ما اجابت می کردیم ایشان را، تا چه رسد به اهل بیت (صلی الله علیه و آله).
و در روایت طبری است که قیس بن اشعث گفت اجابت کن خواهش ایشان را و مهلتشان ده لکن به جان خودم قسم است که این جماعت فردا صبح با تو مقاتله خواهند کرد و بیعت نخواهند نمود. عمر سعد گفت به خدا قسم اگر این بدانم امر ایشان را به فردا نخواهم افکند پس آن منافقان آن شب را مهلت دادند، و عمر سعد رسولی در خدمت جناب عباس (ع) روان کرد و پیام داد برای آن حضرت که یک امشب را به شما مهلت دادیم بامداان اگر سر به فرمان درآورید شما را به نزد پسر زیاد کوچ خواهیم داد و اگر نه دست از شما برنخواهیم داشت و فیصل امر را بر ذمت شمشیر خواهیم گذاشت، این هنگام دو لشکر به آرامگاه خود باز شدند.
رسوم مردمی
در ماه محرم و به ویژه عاشورا شیعیان و بسیاری از اهل سنت به سوگواری برای امام حسین می پردازند و بر مصائب وی و خانواده اش می گریند. هر چند سنت سوگواری از زمان امامان مرسوم بوده است، اما بتدریج تبدیل یک رسم اجتماعی گشته است و بسیاری از جنبه های عزاداری های عربی، ایرانی، ترکی، هندی و حتی مسیحی را جذب نموده است. این سوگواری در مناطق مختلف به صورت یک آیین مردمی درآمده است و شامل مراسم مختلفی می باشد.
در این روز مردان و زنان در بخش های جداگانه در حسنیه ها و مساجد گرد آمده و به سخنرانی های مذهبی، اشعار محزون، نوحه و سوز گوش اده و به گریه می پردازند. در کشورهای عربی رسم مقتل خوانی نیز وجود دارد. در این روز مساجد و بسیاری از خانه ها غذای نذری می دهند.
تعزیه یا شبیه خوانی یکی دیگر از سنت های این روز است، که نوعی تئاتر خیابانی است و تعزیه خوانان با ایفای نقش شخصیت های واقعه کربلا آن را برای مردم بازآفرینی می کنند.
از جمله این مراسم دسته های عزاداری است که در آن مردان به سینه زنی و زنجیرزنی می پردازند و به خود علامت و علم حمل می کنند. از دیگر مراسم این روز در شهرهای کویری ایران همچون نیم ور و یزد، نخل برداری است. نخل یک ساخته چوبی است که بسیار بزرگ و با عظمت می باشد و در ماه محرم با پارچه های مشکی و متفاوت تزیین می گردد و در عصر روز عاشورا این نخل توسط جمعیت بسیار زیادی از زمین بلند می شود و سه دور در حسینیه گردانده می شود و پس از آن مردم به عزاداری و سینه زنی و نوحه سرایی می پردازند.
گاه این رسوم صورتی غیراسلامی پیدا کرده و علی رغم فتوای مراجع دینی، عزاداران با زنجیر به بدن خود آسیب می زنند و به قمه زنی می پردازند.
سوگواری در میان غیرمسلمانان
سوگواری عاشورا مختص مسلمانان نیست. در ایران ارمنی ها نیز دستجات عزاداری دارند.
در ترینیداد و توباگو و جامائیکا تمامی گروه های قومی و مذهبی در مراسمی که به زبان محلی «هوسی» خوانده می شود شرکت می کنند و به سوگواری می پرد
ازند.
چند مسئله شرعي دیگر
احكام حرم امام حسين
1ـ كسي كه طهارت ندارد (جنب ، حائض ، نفساء) نبايد در حرم امام حسين توقف نمايد. [تحرير الوسيله ،ج1،ص38]
2ـ مسافر مي تواند در مسجد الحرام و مسجد النبي و مسجد كوفه نمازش را تمام بخواند، ولي اگر بخواهد در جائي كه اول جزء اين مسجد نبوده و بعد به اين مسجد اضافه شده نماز بخواند، احتياط واجب آن است كه شكسته بخواند ونيز مسافر مي تواند در حرم و رواق سيد الشهداء بلكه در مسجد متصل به حرم نماز را تمام بخواند. [توضيح المسائل ، امام خميني ، مسئله 1356]
3ـ نجس كردن حرم امامان حرام است و اگر يكي از آنها نجس شود چنانچه ماندن در آن بي احترامي باشد ، تطهير آن واجب است بلكه احتياط واجب آن است كه اگر بي احترامي هم نباشد آن را تطهير كنند. [توضيح المسائل ، امام خميني ، مسئله 2638]
احكام تربت
1ـلازم است حرمت تربت امام حسين حفظ شود و هر نوع بي احترامي به آن مثل نجس كردن تربت، حرام است. [عروه الوثقي ، ج1،ص90،م25]
2ـ سجده بر تربت امام حسين مستحب است. [توضيح المسائل ، امام خميني ، م 1083]
3ـ مستحب است كام طفل با تربت امام حسين باز شود. [تحرير الوسيله ،ج2،ص310،م2]
4ـ مستحب است هنگام دفن ميّت مقداري تربت همراه او گذاشته شود و با حنوط او نيز مخلوط كنند. [عروه الوثقي ، ج1، فصل 4، باب حنوط]
5ـ خوردن هر نوع خاك حرام است، بجز تربت امام حسين كه خوردن آن به نيت استشفاء جايز است. [توضيح المسائل ، امام خميني ، م 2628]
6ـ هنگامي كالايي مانند جهيزيه دختر را به جائي مي فرستند،مستحب است مقداري تربت امام حسين همراه آن بگذارند.[وسائل الشيعه، ج10،ص210]
احكام ياد و نام امام حسين
1ـمستحب است بعد از آب آشاميدن، حضرت ابي عبدالله و اهل بيت ايشان را ياد كند و قاتلان آن حضرت را لعنت نمايد. [توضيح المسائل ، امام خميني ، م 2638]
2ـ نام امام حسين مانند نام پيامبر و ساير امامن از اسامي مقدسي است گه احترام به آن لازم است و هر گونه بي احترامي به آن حرام است؛ مانند:
الف: سوزاندن ورقه اي كه نام ايشان بر آن نوشته شده است.
ب: انداختن آن ورقه در جايي كه بي احترامي به آن باشد؛ مثل زباله دان.
ج: نوشتن نام آن بزرگوار بر چيزي كه بي احترامي به آن باشد.[استفتائات امام خميني،ج1 ،ص115،س311و312]
3ـ دست زدن به نام امام حسين يا رساندن جائي از بدن به آن بدون طهارت حرام است، پس كسي كه وضو ندارد يا غسل بر او واجب شده است نمي تواند به اين نام مبارك دست بزند. [تحرير الوسيله ،ج1،ص32]
سوال: مسّ نامهايي چون عبدالحسين ، غلامحسين، قربان علي ، رضوي چه حكمي دارد؟
آيت الله نوري همداني: مسّ اسامي  مذكور اشكال ندارد مگر«رضوي».[هزار و يك مسئله، ج2،ص16،س40]
احكام گريه
1ـ گريه كردن از جهت خوف از خدا افضل عبادت است و احوط در گريه بر مصيبت حضرت سيد الشهداء و اهل بيت اين است كه در نماز بجا نياورند.[رساله منتخب الرسائل ،محمد كاظم يزدي]
2ـ گريه با صداي بلند براي دنيا نماز را باطل مي كند، اما بي صدا اشكال ندارد  وگريه با صدا از ترس آخرت از بهترين اعمال است. [توضيح المسائل مراجع، جلد 1،ص650]
امام خميني: در عروة الوثقي آمده است: چه بسا گفته شده است كه گريه در نماز براي  سيد الشهداء  جايز است ، ولي از نظر ما  اين فتوي مورد  اشكال است. [عروه الوثقي ، ج2،ص721]
احكام نذر
سوال: در صيغة نذر را بگويد:« خدايا اگر حاجتم برآورده شد فلان كار را مي كنم» يا «نذر كرده ام كه چنين كنم» آيا در انعقاد نذر كافي است يا اينكه حتمًا بايد«لِلَّهِ  عَلَيَّ كَذا» والفاظ مرادف آن با شد.
امام خميني: كافي نيست وبايد صيغة مخصوص خوانده شود. [استفتائات امام خميني،ج2 ،ص460،س8]
سوال : شخصي نذر سفرة حضرت ابولفضل را دارد ولي به علت كمي جا در محل سكونت نمي تواند نذر خويش را اداء نمايد ،آيا مي تواند وجه آن را به مصرف ديگر برساند؟
امام خميني : اگر صيغة مخصوص نذر را نخوانده باشد وفاء به نذر واجب نيست و اگر هم صيغة نذر خوانده شده ، بايد بر طبق آن عمل كند، مگر انكه قدرت بر وفاء نداشته باشد.[استفتائات امام خميني،ج2 ،ص477،س54]
سوال: شخصي براي امام حسين نذري نموده و اكنون امكان عمل به نذر را ندارد تكليف چيست؟
امام خميني: چنانچه نذر با صيغة مخصوص بوده صبر كند تا امكان وفا حاصل شود. [استفتائات امام خميني،ج2 ،ص472،س42]
سوال: فروختن نذورات جنسي همچون قند و شكر و چاي و صرف آن در مايحتاج مسجد و حسينيه چه حكمي دارد؟
آيت الله فاضل لنكراني : اگر نذرده دهندگان مطلق نذر كرده اند مانعي ندارد.[جامع المسائل، ج1،ص372]
سوال: آيا مي توان نذورات مردم از قبيل برنج و گوشت و روغن كه زائد بر مصرف است را فروخت و پول آن را صرف كار خير ديگري نمود؟
آيت الله نوري همداني: اگر براي خرج روز عاشورا باشد نمي توان آن را صرف چيز ديگري نمود، مگر در مسير عزاداري.[هزار و يك مسئله ،آيت الله نوري همداني، ص25،س754]
احكام تقليد
مسائلي را كه انسان غالبًا به آنها احتياج دارد واجب است ياد بگيرد.[مساله 11رساله امام خميني]
سوال: در مسائل اجتماعي و سياسي كه فتواي مجتهد با ولي فقيه  تفاوت دارد ، وظيفه شرعي چيست؟
جواب: مسائلي كه مربوط به جامعه و اداره كشور اسلامي مي شود بايد از ولي امر مسلمين پيروي نمود.‍[اجوبة الا ستفتائات،ص16،س55]