معرفی مقام ها:
هذه سلسله دروس فی علم المقامات وفروعها لمعلم یظهر من لکنته أنه من شرق آسیا. وجدتها على شبکه الإنترنت و رأیت منها دروسا قیمه فقررت نشرها و تبویبها لیسهل على المتعلم الإستفاده منها
این جلسات در علم مقام و فروعش از معلمی است که از لکنت زبانش آشکار می شود که از شرق آسیا است …..برای تسهیل استفاده متعلم و دانش آموزان اینجا برای دانلود قرارش می دهیم
دروس فی المقامات وفروعها
علمای فن قرائت به مرور زمان، متوجه شدند که آیات قرآن با توجه به دوری و نزدیکی معنایشان، دارای وزن و آهنگ خاصی هستند.
حتی در موسیقی ایرانی هم آهنگسازان مسلط و آشنا با توجه به شعر ملودی را دردستگاه خاص می‌سازند.
هفت مقام اصلی تلاوت قرآن را در عبارت صُنِعَ بِسَحَر یعنی ساخته شده در سحرگاه خلاصه کرده اند:
ص : مقام صباء
ن : مقام نهاوند
ع : مقام عجم
ب : مقام بیات
س : مقام سه گاه
ح : مقام حجاز
راء : مقام راست
الأمثله
۱- دروس مقام البیات
۲- دروس مقام السیکا
۳- دروس مقام الحجاز
۴- دروس مقام الجهارکاه
۵- دروس مقام النهاوند
۶- دروس مقام الرست
۷- دروس مقام الصبا
مقام البیات وفروعه
۱- مقام بیات:
وسیع‌ترین مقام در قرائت قرآن است و گوشه‌های بسیاری دارد قبل و بعد و حتی بین مقام‌های دیگر، قابل اجراست. معمولاً قرائت قرآن با این مقام آغاز می‌شود و با همین مقام پایان می یابد.
وقار، عظمت، بزرگی، تسلط و سنگینی را القا میکند و آرامش همراه غم می‌آورد. این مقام برای اجرای دعاهای قرآنی،حکایات و اندرزها به کار می‌رود.
۲ مقام السیکا وفروعه
۲-۲- مقام سه‌گاه:
این مقام از مقاماتی است که از نظر عاطفی و روحی حالت شادی در انسان ایجاد میکند.
برانگیزاننده حس محبت و عشق و سوز دل است و در آیاتی با مفاهیم عشق، وعده الهی، بشارت، مغفرت، صفات مؤمنان، پیروزی و اجابت دعا به کار می‌رود.
۳- مقام الحجاز وفروعه
۳- مقام حجاز:
مقام حجاز از مقام های اصیل عربی است که بسیار مورد استفاده قرار میگیرد چه در تلاوت قرآن چه در اذان.
اثر آن، شور و شعف همراه با احساسات عالی و حزین و دعوت به یکپارچگی و اتحاد و آرزو برای سعادت بشر است.
از این مقام، در آیاتی که مربوط به بشارت وانذار، نعمت‌های خداوند، تذکر و یادآوری، امر و توصیه، خلقت جهان هستی و موجودات هستند، استفاده می‌شود.
۴- مقام الجهارکاه وفروعه
۴ مقام عجم یا چهارگاه:
اثر این مقام‌ها، ایجاد شور و شوق جوانی است و در آیاتی بامضامین خدا، بهشت، توبه، معجزات پیامبران، دعا و درخواست و حرکت و مبارزه به کارمی‌رود. این مقام با ایجاد احساس،هیجان و شور ملی مناسبت دارد. بنابراین بسیاری از سرودهای کشور های مختلف در گام ماژور یا مقام عجم اجراء شده است. مثل سرود ملی کشور خودمان ایران ، که در مقام عجم اجراء شده است.
۵- مقام النهاوند وفروعه
مقام نهاوند:
ماهیتی لطیف و منعطف از نظر لحنی دارد. نه خیلی خشن است و نه خیلی خفیف. یکی از کاربردهای آن بر اساس آنچه که مصطفی اسماعیل در یکی از مصاحبه هایش گفته بود ، در بیان داستان ها و قصص قرآنی است.
معادل مقام نهاوند در دستگاه های فارسی ، دستگاه بیات اصفهان میباشد.
۶- مقام الرست وفروعه
۶- مقام رست:
اثر آن، برانگیختن حس مردانگی، جسارت و حرکت به سمت کشف حقیقت است و در آیاتی که داری تأکید و تحکم و امر است استفاده می‌شود. هرچند قابلیت تعمیم به انوع حالات مفهومی را دارد.
۷- مقام الصبا وفروعه
۷- مقام صبا:
مقام صباء بسیار به مقام بیات نزدیک است ، اما از حزن بیشتری نسبت به مقام بیات برخوردار است.
مقام صبا مجموعه‌ای از نغمات حزین است که گذشته از دست‌داده را به تصویر می‌کشد و ما را به خویشتن خویش دعوت میکند .در آیاتی با موضوع عبرت از حوادث گذشتگان،مقایسه عاقبت نیک مؤمنان و سرانجام بد گناهکاران، دعا و توبه و پشیمانی و ذکرنعمت‌ها و آیات الهی به کار می‌رود.
معرفی مقامات، نغمات، دستگاه های قرآنی ۱